De toelichting van de Belastingdienst bevat de volgende informatie:

De bronbeoordeling en bronkwalificatie vinden altijd plaats per zelfstandige activiteit. Dat kan gevolgen hebben voor de aftrekbaarheid van een verlies en/of zelfstandigenaftrek. Een resultaat uit een activiteit is alleen inkomen als er een bepaalde bron aan ten grondslag ligt.

Voor aanwezigheid van een bron moet aan de volgende drie voorwaarden zijn voldaan:

1. deelname aan het economische verkeer;
2. het (subjectieve) oogmerk voordeel te behalen;
3. de (objectieve) verwachting dat het voordeel redelijkerwijs kan worden behaald.

Als een bron aanwezig is, wordt per activiteit de bronkwalificatie beoordeeld. Volgens de rangorde in de Wet inkomstenbelasting 2001 bepaalt iemand eerst of het winst uit onderneming betreft. Pas als dat niet het geval is, komt de vraag aan de orde of het om een dienstbetrekking gaat. Wanneer dat ook niet het geval is, dan vormt de bron automatisch een resultaat uit overige werkzaamheden (ROW).

Meerdere activiteiten in één onderneming

Als een ondernemer verschillende activiteiten onderneemt in een eenmanszaak, hoeft dit niet te betekenen dat die activiteiten naar de maatstaven van de inkomstenbelasting tot één objectieve onderneming behoren.

Uit de rechtspraak blijkt dat de bepaling, of twee (of meer) activiteiten tot één objectieve onderneming behoren, gebeurt aan de hand van het criterium of tussen de activiteiten voldoende samenhang of een nauw verband bestaat (Uitspraak 19-02-2021).

Activiteiten zijn nauw met elkaar verbonden als ze niet los van elkaar kunnen bestaan. Maar vaker wordt een beroep gedaan op de samenhang - in elkaars verlengde liggen - van de diverse activiteiten. Daarvoor moet de ondernemer minimaal aan de volgende drie voorwaarden voldoen:

1. dezelfde aard van de activiteiten;
2. dezelfde klantenkring;
3. dezelfde benodigde vaardigheden.

Activiteiten in één jaarrekening

Staan er meerdere activiteiten op in één jaarrekening in de aangifte, dan geldt de informatieplicht van artikel 47 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen. Als de inspecteur erom vraagt, moet de ondernemer gegevens en inlichtingen verstrekken aan de inspecteur die van belang kunnen zijn voor de belastingheffing.

Als de inspecteur vraagt om de jaarstukken per activiteit te splitsen, kan dat niet alleen extra werk opleveren, maar ook correcties tot gevolg hebben. Het komt voor rekening en risico van de ondernemer om inzichtelijk te maken dat de activiteiten één onderneming betreffen én om aannemelijk te maken dat is voldaan aan de voorwaarden voor een geclaimde fiscale faciliteit.

Bij meerdere activiteiten binnen één onderneming kan splitsing tot gevolg hebben dat:

• Het verlies van een activiteit vervalt. Er is geen bron.
• De bronkwalificatie wijzigt van ondernemerschap naar ROW.
• De zelfstandigenaftrek vervalt door te weinig uren als ondernemer.

Overzicht jurisprudentie

Het onderscheid per activiteit is belangrijk en speelt meteen vanaf de start, maar is soms lastig te beoordelen. Onderstaande links geven een beter beeld over hoe binnen de rechtspraak de zelfstandige activiteiten zijn beoordeeld en wat daarbij een rol speelde.

Samen één onderneming
Uitspraken waarbij meerdere activiteiten als één onderneming zijn aangemerkt:

• Activiteiten als kunstenaar én docent (geen loon) met de eis van de school dat de docent ook als ‘professioneel’ kunstenaar actief is. Deze zijn onlosmakelijk verbonden. Uitspraak 14 maart 2013.
• Activiteiten als internationaal hockeycoach en de op basis van zijn coachervaring ontwikkelde oefeningen en trainingsschema’s, vertonen voldoende samenhang. Uitspraak 2 mei 2013.
• Bij deze kitesurfer en (sport)model is voldoende verbondenheid. Zonder zijn bekendheid als wereldtop kitesurfer zou hij ook geen opdrachten als model meer krijgen. En hij trekt met zijn modellenwerk ook kitesponsors aan. Uitspraak 12 november 2020.

Afzonderlijke activiteiten
De meeste uitspraken over zelfstandige activiteiten betreffen situaties waarbij de samenhang of de verbondenheid niet voldoende aannemelijk is gemaakt. De volgende uitspraken zijn daar voorbeelden van:

• Activiteiten voor een beleggingssite en ontwikkeling computerspel vereisen verschillende vaardigheden, hebben een andere klantenkring, niet dezelfde doelstelling en liggen niet in elkaars verlengde. Onvoldoende is dat beide activiteiten iets met computers te maken hadden. Uitspraak 12 maart 2008.
• Klusbedrijf en de ontwikkeling van een insectenvanger hebben onvoldoende samenhang gezien de uiteenlopende aard, afwezigheid verbondenheid en verschil in klantenkring. Dat tijdens het kluswerk ideeën zijn opgedaan als uitvinder, zorgt niet voor een andere uitspraak. Uitspraak 15 maart 2016.
• Raadslid en Thaise rijstplantage vormen geen samenhang gezien verschillende aard van de activiteiten en het ontbreken van verbondenheid. Niet van belang is dat dat de ene activiteit nodig is om de andere te financieren. Uitspraak 1 juni 2018.
• Gastouder en verkoop zelfgemaakt speelgoed zijn aparte activiteiten gelet op de aard ervan en het verschil in klantenkring. Dat ze beide op kinderen zijn gericht, met deels overlap in de klantenkring, maakt dit niet anders. Uitspraak 22 januari 2021.

Bron: Belastingdienst