Update 7-12-2022: Deze adviestip is geactualiseerd op basis van het Belastingdienst-bericht 'Belastingplan 2023 - gevolgen vrijstelling eigen woning voor schenking in aaneengesloten kalenderjaren' van 30 november jl. De cursieve delen zijn toegevoegd.

De jubelton betekent dat een bedrag van € 106.671 (2022) onbelast geschonken kan worden aan personen tussen de 18 en 40 jaar die de schenking gebruiken voor de aankoop of verbouwing van hun koopwoning, voor de aflossing hypotheek van deze woning of voor de afkoop erfpacht hiervan (artikel 33a lid 1 Successiewet 1956). Lees voor een uitgebreide toelichting het thema Schenkingsvrijstelling eigen woning en de TaxVisions-video over dit onderwerp.

Onder de huidige wettelijke voorwaarden hoeft dit niet allemaal in 2022 geschonken te worden (artikel 33a lid 2 Successiewet 1956). Let op! In het Belastingplan 2023 wordt de spreiding van de schenking beperkt waarover verderop in dit artikel meer. Verder mag de besteding van deze schenking over drie jaar worden gespreid (artikel 5 Uitvoeringsregeling schenk- en erfbelasting). De voorwaarden met betrekking tot de spreiding van de schenking en de besteding daarvan zijn:

1. Het geschonken bedrag moet worden besteed om een eigen woning te kopen of te verbouwen, de hypotheek of restschuld van een eigen woning af te lossen, de rechten van erfpacht, opstal of beklemming van een eigen woning af te kopen.
   
   
2. Bij een schenking van een ouder aan een kind mag het bedrag van de eenmalig verhoogde vrijstelling (€ 27.231 in 2022 (artikel 33 onder 5 Successiewet 1956)) vrij besteed worden. Schenkt de ouder in 2022 een lager bedrag dan € 27.231, maar vult hij/zij deze schenking in 2023 aan tot € 106.671 plus het jaarlijkse belastingvrije bedrag in 2023? Dan mag het kind in 2023 alleen tot het bedrag dat hij/zij in 2022 kreeg vrij besteden plus het bedrag van de jaarlijkse vrijstelling in 2023.
   
   
3. De ontvanger van de schenking (of zijn/haar partner volgens de Successiewet) mag nog geen 40 jaar oud zijn op het moment van de schenking. Let op, de vrijstelling kan ook nog worden toegepast als op de 40e verjaardag geschonken wordt.
   
   
4. Houd er rekening mee dat de vrijstelling per 1 januari 2023 wordt verlaagd naar € 28.947 (het bedrag van de eenmalige verhoogde vrijstelling voor schenkingen tussen ouders en kinderen). Feitelijk betekent dit dat de vrijstelling voor de eigen woning bij schenkingen van ouders aan kinderen vanaf 1 januari 2023 al verdwijnt. Ouders kunnen bij de schenking aan hun kinderen namelijk niet van beide vrijstellingen gebruik maken. Als zij schenken in 2023 kan dat dus zonder schenkbelasting of voor de eigen woning of voor besteding naar vrije keuze.
   
   
5. Houd er ook rekening mee dat de spreidingsmogelijkheid van de schenking wordt beperkt (2022) of vervalt (2023). Voor schenkingen die in 2022 zijn gedaan is in het Belastingplan 2023 voorgesteld om de spreidingsmogelijkheid te beperken tot twee jaar. Dit betekent dat een bij een schenking in 2022 onbenut gebleven gedeelte van de vrijstelling van € 106.671 nog kan worden benut voor een schenking in 2023, maar niet meer voor een schenking in 2024. Schenkingen die in 2023 worden gedaan kunnen niet meer worden gespreid.
   Bij een eerste schenking in 2022 die aangevuld wordt in 2023 is de hoogte van de eerste schenking niet van belang. Het maakt dus niet uit of het in 2022 geschonken bedrag hoger of lager is dan de jaarlijkse vrijstelling in 2022 (€ 5.677 voor een schenking van ouders aan een kind en € 2.274 voor een schenking door andere personen). Het is van belang dat voldaan wordt aan alle voorwaarden en dat zowel in 2022 als in 2023 de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning wordt aangevraagd in de aangifte schenkbelasting.
   
   
6. Wordt de schenking gespreid over 2022 en 2023, dan kan in 2023 naast het overgebleven deel van de schenkingsvrijstelling eigen woning ook nog een beroep gedaan worden op de jaarlijkse vrijstelling in 2023 (€ 6.035 voor een schenking van ouders aan een kind en € 2.418 voor een schenking door andere personen).
   
   
7. De besteding van de schenking kan over drie jaren worden uitgespreid. Voor schenkingen voor welke in 2022 voor het eerst een beroep op de vrijstelling eigen woning wordt gedaan, betekent dit dat deze uiterlijk 31 december 2024 besteed moeten zijn ten behoeve van de eigen woning. Dit geldt ook voor een eventuele aanvullende schenking die in 2023 gedaan wordt om het nog niet benutte deel van de vrijstelling uit 2022 te benutten. Een schenking waarvoor in 2023 voor het eerste een beroep wordt gedaan op de dan geldende vrijstelling van maximaal € 28.947, moet uiterlijk 31 december 2025 zijn besteed ten behoeve van de eigen woning (zie de Nota naar aanleiding van het verslag Belastingplan 2023, pagina 100-101).

Voorbeelden

De voorbeelden zijn gemaakt op basis van de huidige wetgeving en de voorgestelde beperking van de spreiding.

Voorbeeld 1
Opa schenkt zijn kleinkind in 2022 een bedrag van € 106.671 (2022). Het kind heeft tot en met 31 december 2024 de tijd om het bedrag te besteden aan de eigen woning.

Voorbeeld 2
Moeder heeft haar dochter in 2022 een bedrag van € 50.000 geschonken. In 2023 kan moeder het restant van de schenkingsvrijstelling van € 106.671 (2022) schenken plus het bedrag van de jaarlijkse vrijstelling (€ 6.035 in 2023). De dochter heeft tot en met 31 december 2024 de tijd om de bedragen te besteden aan de eigen woning.

Voorbeeld 3
Tante wil haar neef in 2023 een bedrag van € 100.000 schenken. Van deze schenking is het bedrag van € 28.947 vrijgesteld van schenkbelasting. Over het meerdere moet 30% schenkbelasting worden betaald. De neef heeft tot en met 2025 om het bedrag van € 28.947 te besteden aan de eigen woning.

Aandachtspunten

Voor een goede toepassing van de regels moet aan de voorwaarden voor een spreiding van de schenking en de besteding daarvan zijn voldaan. Belangrijke informatie hierbij is:

• Heeft de ontvanger van de schenking een eigen woning?
• Of wordt die eigen woning in het jaar van de schenking verkregen?
• Wordt in het eerste jaar meer geschonken dan het vrijgestelde bedrag?
• Wordt de schenking op de juiste wijze verspreid?
• Voldoet de ontvanger op het moment van de schenking aan de leeftijdseis?
• Wordt de schenking op het juiste moment aan de eigen woning besteed?

Overgangsrecht

Er geldt overgangsrecht als bij een eerdere schenking (dus een schenking vóór 2022) gebruik is gemaakt van een verhoogde schenkingsvrijstelling. Als ouder/ouders eerder van een verhoogde vrijstelling voor de schenkbelasting gebruik heeft/hebben gemaakt, zijn er nog mogelijkheden om een deel van de schenkingsvrijstelling eigen woning alsnog te benutten als het kind of zijn/haar partner volgens de Successiewet nog niet de leeftijd van 40 jaar (inclusief verjaardag) heeft bereikt.

Mogelijkheid 1
Als voor een schenking die aan een kind is gedaan vóór 2010 gebruik is gemaakt van een verhoogde schenkingsvrijstelling en in de periode daarna geen gebruik is gemaakt van een verhoogde schenkingsvrijstelling dan heeft het kind in 2022 nog recht op een schenkingsvrijstelling van € 29.493 voor de eigen woning.

Mogelijkheid 2
Als bij een schenking in 2020 of 2021 met een beroep op de schenkingsvrijstelling eigen woning niet het volledige belastingvrije bedrag is geschonken, mag het restant van het belastingvrije bedrag (van het eerste jaar) nog worden gebruikt in de twee opvolgende kalenderjaren. Is in 2020 of 2021 van een andere verhoogde vrijstelling gebruik gemaakt dan is hierdoor de mogelijkheid voor onbelast schenken in 2022 voor de eigen woning vervallen.

Bron: Fiscaal Advies