Algoritmes maken de uitvoering van overheidsbeleid een stuk effectiever, maar de Belastingdienst en Dienst Toeslagen gaan niet goed om met privacyrisico’s voor burgers. Ook andere risico’s zijn nog onvoldoende afgedekt. Dat zegt de Algemene Rekenkamer na het controleren van een aantal algoritmes.
Dienst Toeslagen gebruikt een algoritme om persoonlijke begeleiding aan te bieden aan ouders die door terugbetalingen van de kinderopvangtoeslag in problemen dreigen te komen. Het systeem zoekt mensen die, ten opzichte van hun inkomen, veel moeten terugbetalen en dus waarschijnlijk hulp kunnen gebruiken. De dienst heeft hiermee al 7885 ouders benaderd om hulp aan te bieden. Naar schatting komt 80 tot 90% hiervan voort uit het algoritme. Zonder het algoritme zou Dienst Toeslagen de extra persoonlijke begeleiding niet kunnen aanbieden. Dan zouden de financiële problemen van deze gezinnen wellicht nog groter kunnen worden.
Het algoritme heeft dus grote toegevoegde waarde, maar veel risico’s worden niet goed beheerst, aldus de Rekenkamer. Zo voldoet het algoritme niet aan de AVG. Gevoelige gegevens van een kwetsbare groep ouders zijn daarmee niet goed beschermd. Bovendien is de Rekenkamer bezorgd dat informatie van de ouders die voortkomt uit het aanbieden van hulp, vervolgens door Dienst Toeslagen ook kan worden gebruikt om ze bijvoorbeeld te controleren op fraude. Het algoritme maakt geen direct onderscheid op basis van discriminerende kenmerken, maar het is toch ook niet uitgesloten dat de ene groep meer of minder kans heeft om hulp aangeboden te krijgen dan de andere. Dienst Toeslagen is onlangs begonnen om het systeem te verbeteren.
Algoritme om carrouselfraude op te sporen
De Rekenkamer controleerde ook een algoritme van de Belastingdienst dat helpt carrouselfraude vroeg op te sporen. De Belastingdienst is tevreden met het algoritme: de dienst schat in dankzij het algoritme € 522.000 aan schade te hebben voorkomen.
Tegelijkertijd zijn ook hier een aantal belangrijke punten niet op orde. Net als bij Toeslagen voldoet het algoritme niet aan de AVG en worden persoonsgegevens onvoldoende beschermd. Verder wordt de werking onvoldoende gevolgd en zijn de doelstellingen onduidelijk. Hierdoor bestaat het risico dat het algoritme minder kan gaan presteren dan bedoeld, zonder dat de Belastingdienst dit op tijd merkt en bij kan sturen. De minister van Financiën herkent de bevindingen bij zowel de Dienst Toeslagen als de Belastingdienst. Hij geeft aan de risico’s van algoritmes beter te willen beheersen.
Bron: Algemene Rekenkamer
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Belastingrecht algemeen, Omzetbelasting, Toeslagen en zorgverzekeringswet, Fiscaal bestuurs(proces)recht