Dat box 3 een drama is, is een eufemisme. Dat geldt zowel voor het wetgevende traject als voor de heffingspraktijk. Het ziet er naar uit dat de door de wetgever beoogde heffing over het werkelijke rendement niet voor 2028 zal zijn gerealiseerd. Tot dat jaar zal de tegenbewijsregeling gelden. Is het werkelijke rendement lager dan het forfaitaire dan vindt de heffing op verzoek plaats over het werkelijke rendement. De belastingplichtige heeft the best of both worlds. Bedenk hierbij wel dat de Hoge Raad een beperkte invulling aan het tegenbewijs heeft gegeven: geen rekening met kosten en geen heffingvrij vermogen.

Bij een bedrijfsovername en/of personeelsparticipatie kunnen managers soms ‘lucratief’ participeren. Dat lucratieve is dan meestal gelegen in een hoge mate van hefboomwerking. Zo zou iemand met een inleg van € 100.000 in vijf jaar miljonair kunnen worden, wat voor een gewone belegger niet is weggelegd. Om in dergelijke gevallen te kunnen heffen, is in 2009 het lucratief belang in de Wet IB opgenomen. Dat was nodig omdat de ‘carried interest’ niet als loon kon worden belast.

In de pseudowetgeving van de Hoge Raad inzake werkelijk rendement versus het box 3-forfait mag geen rekening worden gehouden met kosten. Ook komt, anders dan in het wettelijke systeem, geen vrijstelling in aanmerking. In de volgende casus heeft dat tot gevolg dat een beroep op de 6 juni-arresten feitelijk geen soelaas biedt, terwijl het werkelijke rendement van 3,83 procent op het eigen vermogen aanmerkelijk lager ligt dan het forfaitaire van 6,65 procent. Het is mijn indruk dat dit illustratief is voor de situatie bij veel belastingplichtigen. Dit is de reden waarom van de aanvankelijke euforie over de 6 juni-arresten niet veel meer over is.

Burgers moeten worden beschermd tegen een al te inhalige overheid. Daar staat tegenover dat iedereen zijn wettelijke verplichting moet nakomen om bij te dragen aan de schatkist. Ik heb het idee dat het evenwicht hier zoek aan het raken is. We zijn een beetje als verwende kinderen geworden die al te snel onrecht ervaren, terwijl de rechter zich geen strenge opvoeder toont.