Weinig verrassend

Voor Arjo van Eijsden, partner bij EY Belastingadviseurs LLP, is het een weinig verrassend pakket aan belastingmaatregelen."Veel van de voorstellen waren al bekend, of zijn technische uitwerkingen van onvolkomenheden of van eerder gedane toezeggingen. Hete hangijzers, zoals de toekomst van het (fiscale) vestigingsklimaat en box 3, schuift men door naar een volgend kabinet. Dat is jammer en teleurstellend, maar wel verklaarbaar gezien de verkiezingstijd."

Beleidsarm met weinig toekomstvisie

Ook voor Peter Kavelaars, hoogleraar Fiscale Economie aan de Erasmus Universiteit en aan de University of Curaçao, alsmede tax partner bij Deloitte, zijn de belastingplannen nagenoeg verrassingsvrij en bovendien vooral veel. "We waren al op de hoogte van belangrijke zaken, zoals over de aanpak van het pensioen in eigen beheer en via internetconsultatie over de aanpassing van de innovatiebox en de aanscherping van enkele specifieke renteaftrekbeperkingen in de vennootschapsbelasting. Opvallend detail is dat de voorstellen nagenoeg niet afwijken van de consultatiedocumenten, terwijl er vanuit de praktijk toch voldoende commentaar is geleverd. Dat staatssecretaris Wiebes in de memorie van toelichting bij het Belastingplan 2017 wel ingaat op de reacties op de internetconsultaties is procesmatig te waarderen. Verder is het pakket aan belastingplannen beleidsarm met weinig toekomstvisie en originaliteit, maar wel – met de aankomende verkiezingen in het achterhoofd – in lijn der verwachting."

Gebrek aan fundamenteel doorpakken

Dat het kabinet niet fundamenteel bestaande problemen aanpakt, is voor Edwin Heithuis, hoogleraar fiscale economie en fiscaal recht aan de Universiteit van Amsterdam respectievelijk de Open Universiteit en verbonden aan BDO, een gemiste kans. "Net als vorig jaar toen er € 5 miljard te verdelen viel, zijn er nu weer enkele miljarden( € 2,5 miljard) beschikbaar, maar het kabinet verjubelt die wederom aan allerlei versnipperde onsamenhangende maatregelen. Juist nu het weer beter gaat met de economie en de Staat weer wat vet op de botten krijgt, grijpt het kabinet niet de kans om noodzakelijke en soms pijnlijke maatregelen te treffen, zoals bijvoorbeeld het aanpakken van de veel te hoge hypotheekschulden en een snellere afbouw van de hypotheekrenteaftrek. En de Fiscale vereenvoudigingswet 2017, moet mij toch van het hart, is die naam niet waard. Het bevat allerlei kleine onbelangrijke maatregelen, terwijl er op dit punt echt veel grotere stappen te zetten zijn."

Meest verrassende maatregel

Van Eijsden: "In positieve zin, de stroomlijning van de invorderingsregels met betrekking tot belastingen en toeslagen. Van een vorderinggerichte naar een debiteurgerichte benadering is noemenswaardig, evenals de fraaie en eenduidige betalingsregeling voor belasting- en toeslagschulden en de verbetering van fiscale rechtsbescherming ingeval van betalingsuitstel en kwijtschelding van belastingschulden of het opschorten dan wel afzien van uitbetalingen van toeslagen. Wel jammer dat men die verbetering niet verder doorvoert. Voor verrekening van belasting- en toeslagschulden, geldt namelijk de fiscale rechtsbescherming ‘nieuwe stijl' nog niet."

Kavelaars: "De aanpak van de zogenoemde flits-vbi, die had ik persoonlijk niet zien aankomen. Dat Wiebes het hiermee ontstane lek door boxhoppen na signalering snel repareert is een goed punt. Dat schept duidelijkheid. Een dergelijke snelle actie zie je – even los van de inhoudelijke kant – ook terug in de reparatie van het arrest over de bedrijfsopvolgingsregeling bij indirecte aandelenbelangen van minder dan 5%."

Heithuis: "De afschaffing van de fiscale aftrek van uitgaven voor monumentenpanden, die komt voor mij redelijk uit de lucht vallen. Verrassend is ook de beperkte dichting van de sluiproute waarmee de box 2- en box 3-heffing kan worden uitgesteld of ontlopen. Naar mijn inschatting is de hieraan ten grondslag liggende motie van Groot en Bashir ruimer opgesteld. Verrassend daarbij vind ik wel dat bestaande vbi-structuren geen strobreed in de weg wordt gelegd. Die kunnen dus hun huidige regime handhaven. Ik had verwacht dat het kabinet die ook de nek zou omdraaien en hen voor de keus zou stellen of ook de ab-claim afrekenen of terugkeren naar het normaal belaste Vpb-regime. Dat is dus niet zo. Maar dit kan natuurlijk nog veranderen in de loop van het parlementaire traject."

Maatregel die niet door de beugel kan

Van Eijsden: "De verlenging van de aanslagtermijn van drie naar vijf jaar bij schenkingen in het kader van de eigen woning. Ik zie niet in waarom men een verlenging van de aanslagtermijn nodig heeft, omdat men ook bij een gespreide benutting over drie kalenderjaren van de vrijstelling, jaarlijks kan nagaan of in dat jaar aan de voorwaarden is voldaan. Bij een overschrijding van het maximale vrijstellingsbedrag van € 100.000 in het derde kalenderjaar, kan gewoon een aanslag worden opgelegd. Mocht achteraf blijken dat niet is voldaan aan de voorwaarden en de Belastingdienst hier niet bekend mee is of had kunnen zijn, dan is er altijd nog een navorderingsmogelijkheid."

Kavelaars: "De verruiming van de gebruikelijkloonregeling voor innovatieve start-ups. We willen af van instrumentalisme en toch maken we de gebruikelijkloonregeling nodeloos ingewikkeld, terwijl de stimulering nagenoeg niets oplevert. Dat valt voor mij niet te rijmen. Een vorm van instrumentalisme is ook de maatregel van een tijdelijk verlaagd tarief in de energiebelasting voor laadpalen."  

Heithuis: "Het centraal stellen van de S&O-verklaring als toegangsticket voor de innovatiebox. Nieuw is dit niet, want het stond ook al in de internetconsultatie maar daarop is ook, terecht, flinke kritiek gekomen. Het kabinet doet daar dus niets mee. Met deze eis verplicht het kabinet dus iedereen het S&O-traject in te gaan, ook zij die reeds een octrooi hebben. Dat is een additionele administratieve lastenverzwaring en ik begrijp niet waarom dat nodig is. Het volgt in elk geval niet uit het desbetreffende BEPS-rapport van de OESO. En krijg je geen S&O-verklaring maar heb je wel een octrooi, dan sta je dus met lege handen. Terwijl een octrooi natuurlijk al aangeeft dat het innovatief is. En mijn belangrijkste bezwaar is dat je met die S&O-verklaring helemaal afhankelijk bent van één individuele ambtenaar bij RVO die jouw aanvraag beoordeelt. Ik vind dat niet kunnen bij zo'n belangrijke regeling met zulke grote financiële consequenties voor de ondernemer."

Meest effectieve maatregel

Van Eijsden: "Meest effectief is wat mij betreft toch het dichten van bepaalde sluiproutes met een beperking van de reikwijdte van de toerekeningsstop in de APV-regeling en dat het kabinet iets doet aan de flits-vbi. Mogelijk leiden deze constructiebestrijdingsmaatregelen op onderdelen wel tot overkill of gaan zij hier en daar te ver, maar dat vergt nog nader onderzoek."  

Kavelaars: "De afschaffing van het pensioen in eigen beheer, de geruisloze afstempeling naar de fiscale (balans)waarde, de fiscaal vriendelijke afkoopmogelijkheid dan wel de omzetting in een oudedagsverplichting. Het heeft Wiebes veel moeite gekost om te komen tot een evenwichtige oplossing voor het eigenbeheerpensioen, en dat is nu aardig gelukt. Uitvoeringslasten zullen aanzienlijk verminderen en door de vormgeving van de afkoopvariant zullen veel eigenbeheersituaties worden opgeruimd. Hierdoor komt veel geld vrij in de privésfeer van dga's en dat kan weer economisch gunstig werken."

Heithuis: "Ik sluit mij aan bij Kavelaars. Ook ik ben al jaren een groot voorstander van afschaffing van het pensioen in eigen beheer. Jammer alleen dat het kabinet niet heeft doorgepakt en gelijk ook de oudedagsreserve voor ondernemers heeft afgeschaft. Maar misschien komt dat nog."

Gemiste kans

Van Eijsden: "Dat er geen keuzes worden gemaakt voor een toekomstbestendig fiscaal vestigingsklimaat. Zeker nu je ziet dat omliggende landen hun winsttarieven gaan verlagen. Een eventuele verlaging van het Vpb-tarief kan eigenlijk geen uitstel leiden en toch is dat een beslissing die men overlaat aan een volgend kabinet. Een andere gemiste kans is de op punten te scherpe aanpassing van de innovatiebox. Nederland had meer ruimte kunnen benutten. De dubbele toegangstoets voor grote bedrijven – kort gezegd octrooi samen met S&O-verklaring – is niet gesteld in de OESO-voorwaarden. Nederland gaat hier te ver in en dat is jammer, temeer omdat de innovatiebox een belangrijk instrument is om innovatie te stimuleren."

Kavelaars: "Dat men niet sneller met box 3 aan de slag gaat. Veel verder dan een eerste verkenning van een systeem van heffing over een werkelijk rendement op vermogen is men niet gekomen. Gezien het weinig aantrekkelijke vooruitzicht van gestaffelde forfaitaire rendementen vanaf 2017, had men met een box 3-hervorming best wat meer vaart kunnen maken.

Heithuis: "De niet gekomen belastinghervorming blijft voor mij de klassieke gemiste kans. Alhoewel ik best snap dat een kabinet in zijn nadagen en op weg naar de verkiezingen een hervorming niet langer hoog op de prioriteitenlijst heeft staan. Ook de nieuwe box 3, zoals die per 1 januari van kracht wordt, had van mij mogen worden ingetrokken. De verwachting is dat er binnen enkele jaren een heel nieuw box 3-systeem komt. Gelijktijdig met het belastingpakket is hierover een lijvig rapport bij de Tweede Kamer ingediend. Waarom zou je dan de huidige box 3, waar vorig jaar bij het Belastingplan 2016 kamerbreed veel kritiek op was, aanpassen voor slechts een paar jaar? Laat de huidige box 3 dan maar in stand en doe ‘for the time being' alleen iets voor de kleine spaarder, bijvoorbeeld een verdubbeling van het heffingvrij vermogen. Ik had een stille hoop dat in dit Belastingplan de wijzigingen in box 3 van vorig jaar ongedaan zouden zijn gemaakt. Maar misschien dat de Tweede Kamer dit alsnog kan bewerkstelligen. Ik heb de hoop nog niet opgegeven."
 

Bron: Redacteur Marit Muller