Uijlenbroek (54) is pas sinds 2017 directeur-generaal Belastingdienst op het ministerie. In de toeslagenaffaire werden mogelijk duizenden ouders gedupeerd. De Belastingdienst schoot volledig door in de aanpak van fraude met de kinderopvangtoeslagen. Medio december besloot staatssecretaris Menno Snel van Financiën op te stappen om de toeslagenaffaire. Minister Wopke Hoekstra is sindsdien verantwoordelijk voor het pijnlijke dossier.

Hoekstra kondigde toen direct al fundamentele veranderingen bij de Belastingdienst aan. "Het kan niet zo zijn dat we, na alles wat er de afgelopen weken, maanden en jaren is gebeurd, overgaan tot de orde van de dag", zei hij destijds. Toen Uijlenbroek aantrad kampte de Belastingdienst met de gevolgen van een uit de hand gelopen reorganisatie. Een vrijwillige vertrekregeling voor het personeel was verkeerd uitgepakt en kostte tientallen miljoen euro's meer. Ook kende de fiscus grote ICT-problemen.

Uijlenbroek was de opvolger van Hans Leijtens, die al vertrok na een dik jaar aan het hoofd van de Belastingdienst te hebben gestaan. Het FD schrijft dat Uijlenbroek formeel moet vertrekken omdat de integrale verantwoordelijkheid voor de hele Belastingdienst vervalt en daarmee de basis van zijn huidige functie. Maar Hoekstra zou met Uijlenbroek ook een stroeve relatie hebben. Uijlenbroek wordt genoemd als nieuwe gemeentesecretaris voor Den Haag. Bronnen bevestigen dat hij in ieder geval een belangrijke kandidaat daarvoor is, aldus de krant.

Hoekstra weigerde zondagmiddag in het televisieprogramma Buitenhof, in navolging van Snel, om ook ambtenaren aan te wijzen als schuldigen. Er zijn volgens hem geen aanwijzingen dat er strafbare feiten zijn gepleegd.

Toeslagen en Douane weg bij Belastingdienst

Hoekstra hoopt met de opsplitsing sneller verbeteringen te kunnen doorvoeren en vertrouwen te kunnen herstellen. De Belastingdienst staat onder druk. Het vertrouwen is geschaad, benadrukt hij in een brief die hij zaterdagavond aan de Tweede Kamer stuurt. Hoekstra wijst op de misstanden rond de kinderopvangtoeslag en bij andere zaken, waardoor burgers gedupeerd raakten. Ook dreigen door de huidige aanpak van de acute problemen de nodige vernieuwingen binnen de Belastingdienst in het slop te raken.

Belastingen, Toeslagen en Douane krijgen ieder een topman. "De Belastingdienst heeft als één van de grootste publieke uitvoerders van Nederland een wezenlijke en omvangrijke maatschappelijke opdracht", aldus Hoekstra. Om zijn cruciale taken goed te kunnen uitvoeren moet de fiscus worden versterkt. De afgelopen jaren zijn al stappen gezet maar die bleken onvoldoende.

Pieter Omtzigt, een van de Kamerleden die zich inzette om de affaire aan het licht te brengen, noemt het verstandig om de dienst op te delen, "vanwege de problemen die zich hebben voorgedaan en de uitdagingen die komen". Zijn partij, het CDA, vindt het bij de cultuurverandering "heel belangrijk dat de rechtstatelijkheid van de Belastingdienst centraal staat. Alle onderdelen van de Belastingdienst dienen de wetten na te leven en burgers en kleine bedrijven moeten niet platgewalst worden."

Belastingtelefoon

Ook bij de Belastingtelefoon gaat het nog niet goed genoeg, ondanks extra capaciteit het afgelopen jaar, stelt de minister. Er wordt dan ook onderzocht hoe die dienst burgers en bedrijven "beter en effectiever" te woord kan staan.

Integriteit

Verder zal de hele bedrijfscultuur bij de fiscus intensiever en uitgebreider dan nu onder de loep worden genomen. Een cultuur met oog voor de menselijke maat en een veilige werkomgeving is van groot belang, vindt Hoekstra. Medewerkers kunnen binnenkort terecht bij twee onafhankelijke zogenoemde personeelsraadspersonen om misstanden te melden. Vakbond FNV is kritisch en heeft geen vertrouwen in integriteitspersonen die de Belastingdienst zelf kiest. Uit een enquête van de bond bleek eerder dat het vertrouwen van het personeel ernstig is geschaad. Daarom moeten integriteitskwesties voortaan worden beoordeeld door mensen met draagvlak van vakbonden en medezeggenschap, aldus de FNV.

Staatssecretarissen

Het is ook de vraag of de Belastingdienst nog onder de staatssecretaris van Financiën blijft vallen, gezien "het grote pakket aan verantwoordelijkheden" en de "veranderingen die nodig zijn", meldt Hoekstra. De coalitietop besluit waarschijnlijk maandag dat er een extra staatssecretaris op Financiën komt. Het AD meldt dat er volgens Haagse bronnen overeenstemming zou zijn over opsplitsing van de portefeuille, maar is het de vraag welke partij de extra staatssecretaris mag leveren.

Betrokkenen rekenen erop dat D66 in ieder geval de fiscale kant van Snels vroegere portefeuille zal claimen. Daarbij gaat het hoofdzakelijk om belastingwetgeving. Wie vervolgens verantwoordelijk wordt voor de Belastingdienst is een vraag die in coalitieverband moet worden beantwoord. De tweede staatssecretaris zal leiding moeten geven aan de organisatorische veranderingen.

Bron: Redactie TaxLive