Belangrijkste punten rapport en persconferentie

• Haal bestuursrechtspraak weg bij Raad van State
  
  Lees het bericht 'Enquêtecommissie: haal bestuursrechtspraak weg bij Raad van State'.
  
  
• Falende Kamer ook verantwoordelijk voor fraude-ellende
  
  De parlementaire enquêtecommissie trekt de conclusie dat ook de Tweede Kamer "in meerderheid" heeft gefaald in zijn taken en daardoor mede-verantwoordelijk is voor de ellende van gedupeerden van het nietsontziende fraudebeleid van de overheid.
  
  De Tweede Kamer nam "kwalitatief slechte wetten" aan en samen met journalisten hebben Kamerleden hard fraudebeleid op momenten aangejaagd. Het is de eerste keer dat de rol van de Kamer in bijvoorbeeld het toeslagenschandaal uitgebreid wordt belicht. Een eerder onderzoek van het parlement naar die affaire, ging daar juist niet over.
  
  De commissie benadrukt tegelijkertijd dat de Tweede Kamer nauwelijks "als één instituut handelt". De conclusies en adviezen zijn dus gericht aan Kamerleden en niet aan de Kamer als geheel, aldus de commissie. Zij merkt op dat Kamerleden soms "tegen de stroom in" gaan en dat bijvoorbeeld het toeslagenschandaal nooit boven water was gekomen zonder het werk van enkele parlementariërs.
  
  Er is volgens de commissie een patroon waarbij Kamerleden vaak wel vragen stellen, maar vervolgens niet doorpakken. Parlementariërs wijzen soms al in een vroeg stadium op grote problemen, en kunnen de "kern van ontwerp- of invoeringsfouten" raken. Maar het blijft veelal bij vragen, waardoor deze problemen blijven bestaan. Wetgeving wordt "soms heel oppervlakkig" behandeld, ook als het ingewikkelde wetten zijn met grote gevolgen voor mensen.
  
  Kamerleden die wél hun huiswerk deden en slechte wetten probeerden aan te passen, kregen zelden steun van andere parlementariërs. Die lieten zich volgens de commissie te gemakkelijk "geruststellen" door het kabinet.
  
  In sommige gevallen hebben Kamerleden niet alleen gefaald in hun taak als controleur van de overheid en medewetgever, maar hard en slecht fraudebeleid zelfs aangejaagd. Dit gebeurde veelal in "wisselwerking" met de pers, die er ook flink van langs krijgt in het rapport. De media hebben vaak te veel aandacht "voor ophef en conflict en minder voor het inhoudelijke debat".
  
  Journalisten hebben onevenredig vaak over fraude met sociale zekerheid geschreven. "Sociale zekerheid werd synoniem voor fraude", concludeert de commissie. Kamerleden springen hier vaak weer op in, waardoor pers en parlement "het slechtste in elkaar naar boven" halen en een "papegaaiencircuit" ontstaat.
  
  Om herhaling van schandalen als de toeslagenaffaire te voorkomen, beveelt de commissie de Kamer aan zijn taken serieus te nemen. Het kabinet moet het parlement beter informeren, en de Kamer moet zijn eigen positie versterken, bijvoorbeeld door meer ondersteuning te vragen.
  
  

• Overheid was én is 'blind' voor mensen en hun rechten

  Een andere conclusie van de parlementaire enquêtecommissie is dat de overheid nog altijd blind is voor mensen en hun rechten. Een schandaal zoals dat rond de kinderopvangtoeslag, kan daardoor "morgen weer" gebeuren.
  
  De leden van de commissie noemen deze vaststelling misschien wel de "meest indringende" uit hun ruim vijfhonderd pagina's tellende rapport, waarin zij bikkelhard oordelen over regering, parlement en rechtspraak. Het toeslagenschandaal "lijkt een unieke gebeurtenis waaruit reeds lessen zijn getrokken", waardoor het zich niet zal herhalen. Maar het onderzoek wijst op het tegendeel: "de blindheid van de overheid voor mens en recht is niet weg". In het rapport concludeert de commissie dat die blindheid zelfs nog steeds "overal binnen de overheid" zit.

  Opeenvolgende kabinetten hebben volgens de commissie "verkeerde keuzes" gemaakt bij het ontwerp, de invoering en de uitvoering van wetten op het gebied van sociale zekerheid en toeslagen. Financiële overwegingen hadden de overhand, zonder dat er oog was voor de gevolgen voor mensen. Het parlement verzuimde niet alleen in te grijpen, maar moedigde dit harde fraudebeleid juist aan. De commissie wijt dit ook aan "een verhard politiek en maatschappelijk klimaat".

  Door deze ondoordachte aanpak zijn de grondrechten van burgers, bijvoorbeeld op eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer en gelijke behandeling, met voeten getreden. Ook de rechtspraak kon jarenlang niet voorkomen dat mensen gediscrimineerd werden en voor de kleinste foutjes als fraudeur werden behandeld. "De staatsmachten waren blind voor de gevolgen van beleid en besluitvorming."

  De enquêtecommissie zou het "onvergeeflijk" vinden als hier geen lering uit wordt getrokken. In reactie op onthullingen zijn "tal van verbeterprogramma's opgezet", maar er ligt een dieper probleem. "De patronen die dit veroorzaakt hebben, zijn nog steeds aanwezig." En verderop in het rapport: "laat het leed niet voor niets zijn geweest".

  De commissie voegt daaraan toe dat veel van haar eigen conclusies niet helemaal nieuw zijn. "Veel is al eerder gezegd, opgeschreven of voor gewaarschuwd", aldus het rapport. Maar "dat maakt het des te erger dat niet is ingegrepen, dat de rechtstaat niet is gerespecteerd, grondrechten zijn geschonden en de menselijke waardigheid van individuen met voeten is getreden". Het "vermorzelen" van mensen had voorkomen kunnen worden als de rechtstaat eerder was versterkt, "zoals al meermaals indringend is aanbevolen".
  
  

• Overheid stelde zich op als tegenstander van burgers
  
  De overheid is zich in haar fraudebeleid "op gaan stellen als tegenstander van burgers", zegt Michiel van Nispen, voorzitter van de parlementaire-enquêtecommissie naar de fraudeaanpak van de afgelopen dertig jaar. Dit leidde tot wantrouwen tegen de overheid en kinderen die hun jeugd verloren.

  "De overheid heeft mensen hun waardigheid ontnomen en hun bestaanszekerheid", aldus Van Nispen bij de presentatie van het rapport. Niet in alle gevallen kan dit hersteld worden. "Het gevoel dat de regels van de rechtstaat niet voor jou golden, dat kan niet worden gerepareerd." Juist voor deze mensen moest de rechtstaat bescherming bieden. Vaak waren het juist gezinnen met een kleine portemonnee die werden aangepakt. "Mensen die de overheid het hardste nodig hadden, werden het hardst geraakt."
  
  

• Enquêtecommissie vond het 'spannend' journalisten de maat te nemen
  
  Het was niet makkelijk om in het parlementaire-enquêterapport ook de pers als speler in fraudeschandalen te noemen en kritisch te zijn op de media, zegt commissievoorzitter Michiel van Nispen. "U mag best weten: het is best spannend om ook kritisch te zijn op journalisten." Toch was het wel belangrijk om de rol van de media te benoemen. Het past de commissie niet om aanbevelingen richting de media te doen, aldus de voorzitter tijdens een persconferentie. Hij hoopt wel op reflectie door de beroepsgroep zelf.

  "Journalisten controleren ons, en wij controleren meestal geen journalisten. Zo hebben wij dat in onze rechtstaat natuurlijk niet georganiseerd", verklaart Van Nispen het ongemak van zijn commissie. Toch worden er in het rapport harde noten gekraakt over de rol van de media, die veelal zoeken naar ophef en onevenredig vaak over fraude schreven. Politiek en pers haalden het slechtste in elkaar naar boven en er ontstond een "papegaaiencircuit". "In het samenspel van politiek en media overheersten enkelvoudige beelden, waardoor de werkelijkheid geweld is aangedaan", concludeert de commissie.

  Zij is dan ook niet weggelopen voor kritiek op de pers, erkent Van Nispen. "We nemen ook rechters de maat, ook Kamerleden, maar ook journalisten. Omdat dat spelers zijn geweest in de schandalen die zich hebben voorgedaan." Waar kabinet, Kamer en de rechtspraak ook adviezen krijgen voorgeschoteld, blijven aanbevelingen aan journalisten echter uit.

  "De commissie is niet in de positie om aanbevelingen te doen over de invulling van het werk van journalisten", staat in het rapport.
  
  

• Commissievoorzitter: rapport kan en mag niet in la verdwijnen
  
  Het parlementaire-enquêterapport over het fraudebeleid van de overheid "kan en mag niet in een la verdwijnen". Daarvoor is het onderwerp te belangrijk en zijn de conclusies te ernstig, vindt commissievoorzitter Michiel van Nispen, die zich overigens niet kan voorstellen dat het gebeurt.

  "Niemand zou moeten wegkijken van dit rapport", zegt Van Nispen. Hij wijst erop dat de parlementaire enquête het zwaarste onderzoekswapen is in het arsenaal van het parlement. Maar ook de inhoud zou moeten aanzetten tot denken, vindt hij. De commissie heeft volgens de SP'er "redelijke aanbevelingen" gedaan die direct zouden moeten worden overgenomen.

  De nieuwe politieke verhoudingen in de Kamer baren Van Nispen in dat opzicht geen zorgen. De PVV, sinds december de grootste partij in de Tweede Kamer, heeft tot nu toe bijvoorbeeld steeds het standpunt verdedigd dat iemands afkomst prima kan worden gebruikt als criterium om het risico in te schatten dat iemand sjoemelt met uitkeringen of toeslagen.

  Van Nispen rekent er evenwel op dat bij alle 150 Tweede Kamerleden het besef leeft "dat iedereen recht heeft op een zorgvuldige en rechtvaardige behandeling door de overheid". Iedereen moet zich dat aantrekken, vindt hij. "We hebben de laatste tijd de mond vol over de rechtstaat, maar die rechtstaat is er uiteindelijk voor mensen."

Reacties

• Bosma: enquêtecommissie houdt Kamer 'bikkelhard' spiegel voor
  
  De parlementaire-enquêtecommissie houdt de Tweede Kamer zelf een spiegel voor en "zegt bikkelhard: de Kamer heeft gefaald" bij de fraudeaanpak, reageert Kamervoorzitter Martin Bosma op de publicatie van het rapport. Er ligt volgens hem ook een duidelijke opdracht voor de Tweede Kamer, die een grote rol wordt toebedeeld in het nietsontziende beleid tegen fraudeurs.

  De commissie heeft het fraudebeleid van de afgelopen dertig jaar "haarfijn" geanalyseerd, concludeert Bosma. De parlementaire enquête is het machtigste onderzoeksmiddel in de gereedschapskist van het parlement. In dit geval keek de commissie ook expliciet naar de rol van de Kamer zelf. Dat is belangrijk, "juist omdat de commissie erop wijst dat de politiek steken heeft laten vallen", aldus Bosma.

  "Alle staatsmachten tonen zich blind voor mensen", citeert hij uit het rapport. "Dat is een keiharde conclusie."

  De Tweede Kamer zal eerst in debat gaan met de commissie zelf, waarna het kabinet met een officiële reactie komt. Daarna zal de Kamer in debat gaan met het kabinet.
  
  

• Vakbonden aan overheid: kijk naar totale toeslagenstelsel
  
  Vakbonden CNV en FNV willen dat de overheid het totale toeslagen- en inkomstenstelsel onder de loep neemt en er alles aan doet om het vertrouwen van burgers weer te herstellen. "Wie meer werkt, krijgt minder toeslagen. Een systeem dat zijn langste tijd heeft gehad. Een vereenvoudiging van het stelsel is noodzakelijk. Werken moet lonen", zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin in reactie op het rapport. FNV hoopt dat de politiek de conclusies en aanbevelingen uit het rapport in de praktijk brengt. "Het is tijd voor een nieuwe verhouding tussen overheid en burgers, waarbij de burger niet langer als doelwit wordt gezien", zegt vicevoorzitter van de FNV Kitty Jong. "Streng sanctiebeleid en de verregaande inlichtingenplicht staan nog steeds in wetten. Dat moet anders. We gaan ervan uit dat de Kamer wetgeving rond sociale zekerheid en toeslagen beoordeelt op basis van de lessen uit dit rapport en zo snel mogelijk aanpast."

  De vakbonden zijn blij dat nogmaals wordt erkend dat het fraudebeleid van de overheid heeft gefaald. Het CNV spreekt van "extreem overheidsfalen" waardoor duizenden mensen de afgelopen jaren zijn "vermorzeld door de overheid". "Mensen die een komma verkeerd plaatsten, werden disproportioneel hard aangepakt. Ook mensen met een niet-Nederlandse achternaam werden hard geraakt", zegt Fortuin. "Het herstel van deze schade moet de hoogste prioriteit krijgen van de politiek."
  
  

• Gedupeerde toeslagenaffaire herkent conclusies enquêtecommissie
  
  Dat de overheid nog altijd blind is voor mensen en hun rechten, zoals de parlementaire-enquêtecommissie concludeert, is niet nieuw voor Roger Derikx. Als een van de gedupeerden van de toeslagenaffaire herkent hij de bevindingen. "Ik hoop nu dat duidelijk is dat de Staat dit probleem niet kan oplossen."

  Derikx spreekt van een "hard rapport", dat eerdere onderzoeken bevestigt. Uit het rapport komt onder meer naar voren dat een affaire zoals die rond de kinderopvangtoeslag, waarbij duizenden ouders ten onrechte als fraudeur werden gezien, morgen weer kan gebeuren. "Ik wist dit al wel, maar ik ben blij dat het weer een keer onder de aandacht wordt gebracht."

  Hij vindt dat de overheid "een stap op de plaats moet doen" en de uitvoering moet leggen bij externe partijen. "Er zijn moedige mensen nodig om te zorgen voor verandering. Die zijn er, dat zijn de ouders zelf. Zij hebben een route gecreëerd voor gelijkwaardig herstel, maar die komt maar niet van de grond."

  Volgens Derikx is er een nieuwe "staatslaag" ontstaan, waar dezelfde fouten worden gemaakt. Hij doelt op de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen, speciaal opgericht om het herstel van gedupeerde ouders te verzorgen. "Ook hier worden mensen beoordeeld en wordt over ze geoordeeld. Het systeem begint weer van voren af aan."
  
  

• Deel Kamer kijkt na harde woorden in enquêterapport naar zichzelf
  
  Een deel van de partijen in de Tweede Kamer wijst ook op de eigen rol na de harde woorden van de enquêtecommissie naar het fraudebeleid. De Kamer voerde zijn taken niet goed uit en heeft niet voorkomen dat mensen werden vermorzeld door het fraudebeleid van de overheid.

  "De manier waarop regering, parlement, en de rechterlijke macht gefunctioneerd hebben, heeft mensen grote schade toegebracht", zegt de NSC-fractie van Pieter Omtzigt, die zelf een belangrijke rol speelde in het blootleggen van het toeslagenschandaal. De partij leest in het rapport een "dringende oproep aan de staat om anders te functioneren", wil af van coalitiedwang en gaat in gesprek met de slachtoffers van het overheidsfalen.

  VVD-Kamerlid Roelien Kamminga noemt het "noodzakelijk dat de Kamer aan de slag gaat met de aanbevelingen om recht te doen aan de gedupeerden. Dit kan en mag nooit meer gebeuren".

  GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans zegt in een reactie dat "de overheid door de ondergrens van de rechtstaat is gezakt". Dat juist de mensen die afhankelijk zijn van sociale regelingen het hardst zijn getroffen, noemt hij pijnlijk. "Dit rapport biedt ook een waarschuwing voor de toekomst. Een nieuw grondrechtenschandaal kan morgen weer gebeuren." De Kamer moet daarom werken aan een sterkere rechtstaat.

  De wantrouwende overheid heeft mensen vermorzeld, concludeert SP-leider Jimmy Dijk. "Zogenaamd stond 'zelfredzaamheid' voorop, maar het was vooral 'zoek het zelf maar uit'-politiek." De problemen zijn nog steeds niet opgelost, benadrukt hij. De SP, die het initiatief voor de enquête nam en de voorzitter leverde, vindt dat alle aanbevelingen moeten worden overgenomen.

  Het enquêterapport "houdt ons een spiegel voor", zegt D66-Kamerlid Joost Sneller. De wantrouwende houding van de politiek moet fundamenteel veranderen en Kamerleden spelen daarbij een belangrijke rol, vindt hij. Het zou "onvergeeflijk zijn als we hier geen lering uit trekken".

  CDA-Kamerlid Inge van Dijk leest in het rapport "een verdrietige herbevestiging van het leed" dat de overheid heeft veroorzaakt. De conclusie dat Kamerleden in hun taak hebben gefaald "is confronterend". "Het parlement heeft de plicht toe te zien op de kwaliteit van wetgeving." Ze hoopt op een keerpunt.

  "Als macht geen oog meer heeft voor mens en recht dan wordt het vermorzelend", stelt ChristenUnie-leider Mirjam Bikker. De menselijkheid verdween door "genadeloze wetgeving" en bezuinigingen, zegt ze. Besparingen op uitvoeringsorganisaties zijn wat haar betreft dan ook uitgesloten.

  SGP-Kamerlid André Flach reageert: "Stop met het systeemdenken. Meer menselijke maat bij de staat."
  
  

• Raad van State wacht op standpunt regering over bestuursrechtspraak
  
  De Raad van State wil nog niet reageren op de aanbeveling om de afdeling bestuursrechtspraak af te splitsen. Die aanbeveling deed de parlementaire-enquêtecommissie die het fraudebeleid van de overheid heeft onderzocht. De commissie vindt dat de Raad van State als wetgevingsadviseur én hoogste bestuursrechter een "dubbele pet" op heeft. De Raad van State vindt dat het eerst aan de regering is om een standpunt in te nemen over de aanbevelingen van de commissie.

  De Raad van State geeft wel aan de conclusie van het rapport van de parlementaire-enquêtecommissie te herkennen. De conclusie luidt dat het kabinet en parlement op het gebied van fraudebeleid hebben gefaald, uitvoerende diensten onrechtmatig hebben gehandeld en de rechtspraak tekort is geschoten.

  In een reactie benadrukt de Raad van State eerder erkend te hebben dat zij als hoogste bestuursrechter tekort is geschoten in het bieden van rechtsbescherming aan gedupeerden van het toeslagenschandaal. Ook geeft ze aan dat daarvoor excuses is aangeboden aan de ouders die hierdoor in de problemen zijn gekomen. Daarna heeft de afdeling bestuursrechtspraak "concrete stappen ondernomen om te voorkomen dat dit ooit nog eens gebeurt".
  
  

• Advocaten toeslagenaffaire hopen op verandering bij overheid
  
  Advocaten van gedupeerden van de toeslagenaffaire hopen dat het rapport van de parlementaire-enquêtecommissie over fraudebeleid bij de overheid leidt tot verandering. "De commissie heeft bergen met werk verricht. Ik hoop dat het niet voor niks is geweest", zegt advocaat Eva González Pérez.

  "De titel van het rapport - Blind voor mens en recht - is al heftig. Dat hebben mijn cliënten jaren gevoeld", vertelt González Pérez. "Ik blijf zeggen: als mensen die het hebben veroorzaakt nog steeds bij de Belastingdienst werken, zal de oplossing er niet komen. Het probleem moet echt bij de kern worden aangepakt. De wortels moeten eruit, zodat er nieuwe zaadjes kunnen worden geplant." Dan kunnen er volgens haar mensen werken die "niet blind zijn voor mensen en rechten en deze respecteren". "Daar begint behoorlijk bestuur mee."

  Advocaat Sébas Diekstra begon naar aanleiding van de toeslagenaffaire een procedure tegen de Belastingdienst. Volgens hem blijft "de cruciale vraag" wanneer de "werkelijk fundamentele veranderingen doorgevoerd zullen worden die noodzakelijk zijn om te voorkomen dat dit morgen opnieuw gebeurt". "Dat de commissie concludeert dat de overheid nog steeds 'overal' gekenmerkt wordt door een blindheid voor mens en recht, onthult een diepgewortelde systemische fout die niet alleen niet is aangepakt, maar blijkbaar onverminderd voortduurt. Het idee dat er uit het toeslagenschandaal lessen getrokken zouden zijn, lijkt nu een wrange illusie."

  Volgens Diekstra is het tijd voor een "diepe reflectie op de structuren die dergelijke onrechtvaardigheden niet alleen hebben toegelaten, maar ook in stand houden". "Het is meer dan droevig; het is een schrijnende herinnering aan de noodzaak voor fundamentele hervormingen binnen onze overheidsinstellingen om te waarborgen dat een dergelijke rampzalige situatie zich nooit meer herhaalt."
  
  

• Van Gennip: actie nodig na 'ronduit pijnlijk' enquêterapport
  
  Het rapport waarin de parlementaire-enquêtecommissie concludeert dat mensen zijn vermorzeld door de ontspoorde fraudeaanpak van de overheid, is "ronduit pijnlijk". "Daar moeten we wat mee", zegt demissionair minister Karien van Gennip van Sociale Zaken namens het kabinet in een eerste reactie op het rapport. Volgens haar moet de politiek overstappen naar "een andere manier van denken".

  Daarnaast is het belangrijk na te gaan "hoe we die vastgeroeste patronen verbreken" die de problemen in de fraudeaanpak veroorzaakten, zegt ze.

  "Natuurlijk is er al veel gebeurd (...) maar ik ben het met de commissie eens: er is echt nog heel veel werk te doen", zegt Van Gennip. Zij reageert namens het demissionaire kabinet. Dat "gaat ermee aan de slag". Maar eerst debatteert de Tweede Kamer met de enquêtecommissie. Daarna komt er een officiële kabinetsreactie met beleidsingrepen.

  Van Gennip benadrukt dat de omslag naar beleid waarbij meer rekening wordt gehouden met mensen en hun unieke omstandigheden wel al is ingezet. Op werkbezoek bij uitvoerders van de overheid ziet ze dat er meer met de menselijke maat wordt gewerkt en dat ambtenaren en politiek "een ander mensbeeld" hebben.

  Die verandering is nodig volgens de enquête, omdat de overheid zich als tegenstander van de burgers heeft opgesteld. Op de vraag of dat nog steeds zo is, zegt Van Gennip dat dit in beweging is. "Is dat helemaal veranderd? Nee. Is dat aan het veranderen? Ja."

  Maar "het gaat best even tijd kosten" voordat ook de slechte wetgeving waarover de commissie praat, is gerepareerd, erkent de demissionaire bewindsvrouw. Veel van het voorwerk daarvoor is gedaan, maar ook het volgende kabinet zal er snel mee aan de slag moeten, zegt zij.
  
  

• NVJ: rapport fraudebeleid mogelijk aanleiding tot zelfevaluatie
  
  Het rapport van de parlementaire-enquêtecommissie over de fraudeaanpak van de overheid zal bij "de diverse titels" in de media aanleiding kunnen zijn om het eigen optreden te evalueren. Dat verwacht secretaris Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). Het rapport stelt dat de media vaak te veel aandacht hebben "voor ophef en conflict en minder voor het inhoudelijke debat".

  Volgens de commissie hebben journalisten onevenredig vaak over fraude met sociale zekerheid geschreven. "Sociale zekerheid werd synoniem voor fraude", staat in het rapport. Kamerleden springen hier vaak weer op in, waardoor pers en parlement "het slechtste in elkaar naar boven" halen en een "papegaaiencircuit" ontstaat.

  "Het lijkt me niet onze rol om hierin 'de media' in zijn algemeenheid te verdedigen of mee te gaan in het aanwijzen van de journalistiek als medeaanstichter van de problemen", zegt Bruning. Volgens hem is iedere journalist en titel zelf verantwoordelijk voor zijn publicaties. "Wel ben ik ervan overtuigd dat dit rapport ook bij de diverse titels met interesse zal worden gelezen."

  Het Genootschap van Hoofdredacteuren reageert niet op het rapport, laat het secretariaat weten. "Dit is meer een onderwerp waar individuele hoofdredacteuren op kunnen reageren."
  
  

• Privacywaakhond: grondrechten moeten beter gerespecteerd worden
  
  De overheid moet de grondrechten van mensen beter respecteren voor een goed werkende rechtstaat. Dat zegt de Autoriteit Persoonsgegevens, de privacywaakhond. De Autoriteit Persoonsgegevens noemt het verslag "belangrijk voor het herstel van mensen die gedupeerd zijn geraakt. Het is goed dat nu de onderste steen boven is."

  In het verslag meldt de enquêtecommissie ook dat de overheid meer kennis moet krijgen over de risico's van het gebruik van persoonsgegevens bij toezicht en handhaving. De commissie wil daarom dat het jaarbudget van de Autoriteit Persoonsgegevens structureel naar minstens 100 miljoen euro groeit. De Autoriteit Persoonsgegevens gaat daar niet op in, maar zegt wel het rapport te bestuderen "met name waar het gaat om de bescherming van persoonsgegevens".