Woensdag 21 maart aanstaande kiezen we in 335 gemeenten een nieuwe gemeenteraad. Deze vertegenwoordigt de lokale bevolking, bepaalt op hoofdlijnen het beleid voor de komende 4 jaren en controleert of het college van burgemeester en wethouders het overeengekomen beleid ook goed uitvoert. Dit beleid wordt gefinancierd door gemeentelijke belastingen en heffingen en het gemeentefonds, dat op haar beurt wordt gefinancierd door het rijk. De democratische gedachte ‘wie betaalt, bepaalt' komt hier om de hoek kijken. Maar maakt dat ook dat het voor ondernemers en burgers verstandig is om hun keuze door de fiscaliteit te laten leiden? Lees het EY blog van Bastiaan Kats.
Bij de landelijke verkiezingen zagen we in ieder geval dat diverse belastingen sterk de aandacht trokken. Denk bijvoorbeeld aan vergroening van het belastingstelsel en invoering van een CO2-heffing, verlaging van de inkomsten-, loon en vennootschapsbelasting en de discussies over de dividendbelasting. Trek hierbij het gegeven dat juist over gemeentelijke belastingen en heffingen zo ongeveer het meest wordt geprocedeerd en een positieve beantwoording van de vraag of ondernemers en burgers de fiscaliteit mee moeten nemen in hun keuze tijdens de gemeenteraadsverkiezingen ligt voor de hand.
Gemeenten hebben een grote vrijheid om hun belastingen en tarieven aan te passen aan hun beleid
Wettelijk hebben gemeenten de mogelijkheid om in hun belastingen en tarieven te differentiëren en zo hun beleid vorm te geven. De motivering hiervoor is bijvoorbeeld dat gemeenten aldus hun gemeente aantrekkelijker voor ondernemers kunnen maken en daarmee werkgelegenheid kunnen creëren.
De praktijk wijst uit dat nagenoeg alle gemeenten besluiten deze mogelijkheden veelal in het voordeel van hun burgers, hun kiezers, toe te passen. Zo zijn (bijna) altijd de onroerendezaakbelastingen (OZB)-tarieven voor burgers lager dan voor bedrijven en kiezen veel gemeenten ervoor bedrijven zwaarder te belasten dan burgers, voor bijvoorbeeld het lozen van water.
Vergelijking verschillende gemeenten
De duurste gemeente qua OZB-tarief voor burgers is overigens Nijmegen en tot de ‘voordeligste' gemeenten behoren Amsterdam en Den Haag. Niet verrassend gemeenten waar de woningen relatief het sterkst in waarde zijn gestegen.
Ondernemers in Nijmegen, Lelystad, Arnhem en Sittard-Geleen zijn het duurst uit, terwijl zij die gevestigd zijn in Amsterdam, Alphen a/d Rijn en Westland relatief ‘goedkoop' uit zijn. Hoe dat te verklaren valt durft Bastiaan Kats zo niet te zeggen. Maar ja zegt dit iets en zo ja wat dan voor de richting van de stem van burgers en ondernemers?
Ja en nee. Als betaler wil je vooral weten wat er met je belastinggeld gebeurt. Ambities zijn dan belangrijker dan tarieven, aldus Kats. Willen gemeenten het bijvoorbeeld gebruiken voor vergroening? Of juist voor thema's als wonen, leefbaarheid, of bereikbaarheid? Of toch dat nieuwe zwembad?
Die ambities moeten natuurlijk worden gefinancierd en de wijze waarop is wel degelijk relevant. Ook al mogen gemeenten niets met een beginsel als draagkracht, zij mogen hun belastinggebied wel inrichten naar een beginsel als de vervuiler betaalt. Politieke keuzes kunnen tot op zekere hoogte dus wel degelijk in de financiering van de beleidskeuzes doorwerken en aldus wel degelijk een rol spelen.
Veel ondernemers zijn niet stemgerechtigd in de gemeente waar ze werken
Alhoewel we natuurlijk niet moeten vergeten dat veel ondernemers niet stemgerechtigd zijn in de gemeente waar hun onderneming is gevestigd, getuige de grote forensenstroom dag in dag uit. En evenmin moeten we vergeten dat de OZB - bij uitstek de belasting die gebruikt kan worden om sec de inkomsten te vergroten – in de praktijk toch vooral als sluitstuk van de begroting wordt gebruikt.
Van andere grote heffingen zoals de rioolheffing daarentegen is de bestemming van de opbrengst niet vrij. Het zwaarder belasten van grotere vervuilers kan dan burgers en daarmee de kiezers natuurlijk best aanspreken. Het zal in ieder geval in elke gemeente anders zijn en juist dat maakt het gemeentelijke belastinggebied zo leuk en de komende gemeenteraadsverkiezingen zo interessant.
Bastiaan Kats, Director Tax Specialities bij EY
Bron: EY
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Belastingrecht algemeen, Belastingen van lagere overheden
2