Op vrijdag 12 mei kreeg Inge van Vijfeijken, hoogleraar belastingrecht aan de Tilburg University, in het Haags Carlton Ambassadors Hotel de prestigieuze H.J. Hofstrapenning uitgereikt voor haar indrukwekkende staat van dienst als belastingwetenschapper. De jury vond dat ze op "royale en overtuigende manier had voldaan aan de criteria van de oeuvreprijs". Zelf vond ze dat met deze prijs "de cirkel rond is".

In haar dankwoord refereerde Van Vijfeijken aan de naamgever van de prijs. Toen ze begon aan haar fiscale carrière, na haar afstuderen in 1984, was Hofstra een indirecte leermeester voor haar vanwege zijn inleidende boeken over het belastingrecht. "Mijn échte leermeester en promotor Jan van Dijck kreeg in 2009 de penning. Op die bijeenkomst heb ik Van Dijck zelf mogen toespreken. Daarmee is de cirkel rond", concludeerde ze voldaan na ontvangst van de prijs.

De jury was vol lof over haar kritische publicaties en rapporten en talloze lidmaatschappen van commissies met als doel de fiscale wetgeving te verbeteren: "Inge laat zien dat ze een echte wetenschapper is wanneer ze met haar enorme drive bestaande fiscale opvattingen, die voor iedereen als onwankelbaar worden gezien - óók door wetenschap en rechtspraak - ter discussie stelt en in beweging weet te krijgen."

Hoewel haar bemoeienis met de fiscaliteit zich uitstrekt over tal van belastingsoorten, zit haar wetenschappelijke kracht in het grensgebied tussen het fiscale en het civiele recht, te weten het successie- en erfrecht. Haar Weekbladpublicatie uit 2001 bijvoorbeeld, over de ongewenste gevolgen van een voorgenomen algehele vrijstelling voor de langstlevende, was zo overtuigend dat de wetgever het wetsvoorstel aanpaste. En zo zijn er nog meer publicaties van haar hand te noemen waarbij de wetgever diep door het stof moest, hoewel ze in haar dankwoord verzuchtte dat "de wetgever er niet veel mee doet".

Verder roemde de jury haar dissertatie ‘Vruchtgebruik van privévermogen in de inkomstenbelasting’ uit 1992 en loofde haar lidmaatschappen van tal van advies- en onderzoekscommissies. In die lidmaatschappen blonk ze niet alleen als wetenschapper uit, zoals haar deelname aan de commissie Moltmaker die eind negentiger jaren als opdracht kreeg om het successierecht te moderniseren. De 64-jarige Van Vijfeijken laat ook haar grote maatschappelijke betrokkenheid zien met haar huidige lidmaatschap van de Bezwaaradviescommissie hersteloperatie toeslagen.

'Groot feestje'

Voordat de prijs werd uitgereikt mochten drie vrienden uit het vak, Frans Sonneveldt (hoogleraar successiewet en estate planning Leiden), Bernard Schols (hoogleraar successierecht Nijmegen) en Nicole Gubbels (universitair docent Tilburg), hun 'laudatio' uitspreken. Zowel Sonneveldt als Schols vonden dat Inge van Vijfeijken de titel 'Koningin der fictiebepalingen' verdient hoewel Schols dat later verfijnde tot 'Moeder der ficties' vanwege haar grote kennis over de fictiebepaling van art. 10 Successiewet.

In de daaropvolgende paneldiscussie ter gelegenheid van de feestelijke gebeurtenis mochten deze drie specialisten vijf door Van Vijfeijken bedachte stellingen aanvechten en bediscussiëren. In de keuze van de onderwerpen bleek opnieuw de grote maatschappelijke betrokkenheid van Van Vijfeijken, maar ook haar passie voor het vak.

Aan de orde kwamen 1) defiscalisering van schulden en vorderingen in de rechte lijn, 2) afschaffing van de tariefgroepen in de erfbelasting, 3) de woonplaats van de verkrijger moet leidend zijn in plaats van de woonplaats van de erflater, 4) de grens van de excessieve lening (bij de eigen bv) moet verlaagd worden naar 0 euro en 5) periodieke giften zijn onbeperkt aftrekbaar, de invoering van een plafond is wenselijk.

Zaten bij de eerste stelling alle vrienden op 1 lijn met Inge (namelijk vóór defiscalisering), bij de latere stellingen kwamen langzamerhand meningsverschillen boven water. Bij stelling 4 over de Wet excessief lenen was Van Vijfeijken scherp: "Lenen bij je eigen bv is altijd een privébesteding, een dividenduitdeling, dus afrekenen. Die grens van 700.000 euro is onzin". Schols vond dat dat alleen kan bij goed overgangsrecht. Gubbels was het in principe eens met Van Vijfeijken maar nuanceerde de stelling door het bedrag op 12.500 euro te zetten. Sonneveldt was ronduit tegen: "Ik ben überhaupt tegen deze regeling. Het is een onding".

Aan het einde van de middag dankte Van Vijfeijken naast haar overleden leermeester Jan van Dijck ook de talloze fiscale grootheden in de zaal en noemde ze de middag vanwege het hoge gehalte aan vaktechnische discussies "een groot feestje".

------------------------------------

De Hofstrapenning

De prof. mr. H.J. Hofstra-penning is in 1984 ingesteld door Kluwer (nu Wolters Kluwer) en is voor het eerst uitgereikt in mei 1984 aan prof. dr. Leo Stevens. Aanleiding voor het instellen van deze prijs was het feit dat prof. mr. H.J. Hofstra 50 jaar lang in diverse kwaliteiten als fiscalist werkzaam was geweest.

De penning wordt elke twee tot vier jaar toegekend aan

“degene die in enig geschrift blijk heeft gegeven van het vermogen fiscale vraagstukken door een scherpzinnige analyse en heldere betoogtrant toegankelijk te maken en op te lossen in een evenwichtige synthese van theoretische grondslagen en praktische toepasbaarheid”.

De jury bestaat uit de leden prof. mr. C. van Raad (voorzitter), prof. dr. L.G.M. Stevens, prof. dr. S. van Weeghel, mr. J.W. van den Berge en prof. dr. P.H.J. Essers.

De toekenning aan prof.mr. I.J.F.A. van Vijfeijken is het 14e laureaat. In 2025 zal de volgende Hofstrapenning worden uitgereikt.

Bron: Tekst: Gé Konings -- Fotografie: Berly Damman