In het rapport, geschreven door onderzoekers van het Center for Social and Economic Research in Warschau en het Nederlandse CPB, worden twee variabelen aangewezen voor de recente stijging van het verschil tussen geïnde btw en de theoretisch verschuldigde btw. Ten eerste is dat de hoogte van het standaardtarief: hoe hoger dat is, hoe groter de VAT Gap. Ten tweede is de economische conjunctuur een drijvende factor: in economisch slechte tijden groeit het btw-gat. Dat hoeft overigens niet op fraude te wijzen. De stijging van het aantal faillissementen kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de fiscus meer afgedragen btw misloopt, terwijl die ondernemingen wel al hun betaalde btw hadden terugontvangen.

Bij beide factoren plaatsen de onderzoekers echter de kanttekening dat zij alléén hun werk doen in combinatie met de omstandigheid van een zwakke institutionele fiscale infrastructuur. Met andere woorden: tariefsverhogingen en economische recessies leiden alleen tot een grotere VAT Gap als er al structurele problemen waren met invordering, handhaving en naleving.

Roemenië

In het rapport worden de jaren 2000 tot 2011 in kaart gebracht en dan blijkt dat met nam Letland, Roemenië, Slowakije, Tsjechië en Griekenland sinds 2008 hun VAT Gap sterk zagen stijgen. In Roemenië kon in 2011 48 procent van de theoretisch verschuldigde btw niet worden geïnd; in Letland was dat 41 procent. Voor de 26 onderzochte lidstaten van de Europese Unie was het gemiddelde in 2011 18 procent. Dat de economische crisis hier effect op gehad heeft, blijkt uit het gemiddelde percentage over de gehele periode van 2000 tot 2011: dat was met 15 procent flink lager.

De Nederlandse cijfers steken daar schril bij af, in positieve zin dan. In 2011 was het btw-gat 9 procent van de theoretisch verschuldigde omzetbelasting; over de jaren 2000 tot 2011 5 procent. Alleen Zweden scoort met 4 procent lager. In verhouding tot het bbp komen zowel Nederland als Zweden uit op 0,4 procent aan gemiste btw-inkomsten. In de 'probleemlanden' loopt dat percentage op tot 3, 4 of zelfs meer dan 5 procent.

Onaanvaardbaar

Op Europese schaal komt dat neer op 193 miljard euro aan gemiste btw-inkomsten in 2011. Volgens eurocommissaris Semeta is dat "onaanvaardbaar". Hij zegt dat het nu aan de lidstaten is om op te treden. In Nederland loopt momenteel een onderzoek van CBS en Belastingdienst naar de algemene 'tax gap', zo blijkt uit de Halfjaarsrapportage van de Belastingdienst die op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer is gestuurd. Daarbij wordt ook de methodologie uit het EC-rapport betrokken.

Deskundigen betwijfelen overigens of een dergelijk onderzoek bij de Nederlandse Belastingdienst nog tot extra maatregelen zal leiden. Een betrokkene zegt tegen TaxLive dat het Nederlandse btw-gat zo klein is, dat de kosten van het verder inperken ervan (een waterdicht systeem) waarschijnlijk niet zullen opwegen tegen de opbrengsten.
 

Bron: Redactie TaxLive