Bewuste keuze

Dat in het regeerakkoord niets wordt opgemerkt over de hypotheekrenteaftrek is een bewuste keuze. Dat blijkt uit het Kamerdebat over het akkoord, waarin demissionair minister Hoekstra van Financiën het volgende verklaart: ‘Als coalitiepartijen willen wij de woningmarkt een aantal grote impulsen geven. Tegelijkertijd hebben we welbewust afgesproken dat we de hypotheekrenteaftrek laten zoals die nu is.’

Maar betekent het ongemoeid laten van de hypotheekrenteaftrek dat er helemaal niets verandert aan de eigenwoningregeling? Stam, als fiscalist werkzaam bij Legal & Tax van Nationale-Nederlanden Bank, kan die vraag alleen maar bevestigend beantwoorden. “Door als coalitie aan te geven dat je niets doet aan de hypotheekrenteaftrek zeg je impliciet dat je de eigenwoningregeling niet gaat aanpassen. Iedere bepaling houdt namelijk – direct of indirect – verband met de aftrek. Kijk bijvoorbeeld naar twee deelregelingen die de eigenwoningregeling bijzonder ingewikkeld maken: de bijleenregeling en de fiscale aflossingseis. Zou je deze regelingen omwille van de eenvoud aanpassen, dan heeft dat gevolgen voor de hypotheekrenteaftrek.”

Stoffige bureaula in het vooruitzicht

“Door de eigenwoningregeling niet aan te passen, blijft het nieuwe kabinet zich vastklampen aan een onuitvoerbare, niet handhaafbare en bovenal failliete regeling,” zegt Stam. Hij is op z’n zachtst gezegd teleurgesteld. “Twee belangrijke evaluaties uit 2019 tonen aan dat de eigenwoningregeling inmiddels ongerijmd ingewikkeld is voor burgers, adviseurs, hypotheekverstrekkers en Belastingdienst. Ik ben bang dat die evaluatierapporten nu alsnog volkomen onterecht definitief verdwijnen in een stoffige bureaula.”

Niet handhaafbaar

Door de komende kabinetsperiode voor de eigenwoningregeling alles bij het oude te laten, kijkt het nieuwe kabinet volgens Stam weg voor de niet handhaafbaarheid van de huidige regeling. “Door de ingewikkelde regels kan de Belastingdienst niet goed controleren of voor een lening wel renteaftrek kan worden verkregen. Bovendien is het arbeidsintensief om alle informatie boven tafel te krijgen. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor de juiste aftrek van hypotheekrente, maar na een paar verhuizingen, een echtscheiding en een nieuwe partner, weet uiteindelijk niemand meer hoe het werkelijk zit.”

Stam vervolgt: “En dus ontstaat de merkwaardige situatie dat mensen die er maar een beetje met de pet naar gooien en al te gemakkelijk renteaftrek claimen, misschien wel beter af zijn dan diegenen die veel kosten maken voor een advies op maat over de juiste vormgeving van hun hypotheek en de aftrek van hypotheekrente. Hoe rechtvaardig is dat!?”

Met 2031 aan de horizon

Als het nieuwe kabinet de vier jaar aan regeertermijn volmaakt, wordt de fiscale draad voor een grootscheepse herziening van de eigenwoningregeling pas daarna opgepakt. Met dat in het achterhoofd, houdt Stam zijn hart vast voor het jaar 2031. Door de 30-jaarstermijn vervalt dan voor veel eigenwoningschulden de renteaftrek. Een nog resterende en eventueel aflossingsvrije eigenwoninglening verschuift definitief naar box 3.

Stam: “We weten al 30 jaar dat dit moment eraan gaat komen. Toch zijn veel eigenwoningbezitters zich hier niet voldoende van bewust. Grote onbekende is hoeveel mensen er straks in de problemen komen, doordat zij de rente van hun in 2001 afgesloten (aflossingsvrije) hypotheek vanaf 2031 niet meer kunnen aftrekken. Daarom kan het kabinet beter nu starten met een onvermijdelijke hervorming van de eigenwoningregeling dan dit nog vier jaar voor zich uit te schuiven. Je kunt beter zorgen voor een zachte landing, een langere gewenningsperiode naar een nieuwe regeling, dan een kortere gewenningsperiode van zes jaar of zelfs een harde overgang per 2031.”

Oproep voor een heroverweging

Voor de eigenwoningregeling hoopt Stam maar één ding en dat is dat het nieuwe kabinet de keuze om helemaal niets te doen aan de hypotheekrenteaftrek heroverweegt. “Alles bij het oude laten is een foute beslissing voor een regeling die van complexiteit uit haar voegen barst. En ondertussen komt het jaar 2031 met rasse schreden naderbij.”

Bron: Redacteur Marit Muller