De zaak dient voor de Hoge Raad (19 september 2014, ECLI:NL:HR:2014:2694). Een echtpaar wil 'op fiscaal vriendelijke wijze' vermogen overhevelen naar de kinderen. Zij zetten daartoe de volgende constructie op.

Zij verkopen in 2004 de eigen woning voor een bedrag van € 2.750.000 aan een stichting. De stichting blijft de koopsom schuldig. De kinderen zijn via de uitgifte van certificaten economisch gerechtigd in het vermogen van de stichting. Omdat de ouders in de woning willen blijven wonen, komen zij een recht van gebruik en bewoning met de stichting overeen. Daartoe verleent de stichting het recht van erfpacht en het daaraan gekoppelde recht van opstal. De ouders verrekenen de jaarlijkse canon van € 220.000 met de vordering die de ouders hebben uit hoofde van de overdracht van de woning aan de stichting. Het echtpaar brengt de canon in mindering op het inkomen uit werk en woning in box 1.

De inspecteur weigert deze aftrek. Zowel rechtbank als hof zijn het daarmee eens. De Hoge Raad bevestigt de eerdere uitspraken en constateert dat de ouders over de eigen woning blijven beschikken alsof het hun eigen vermogen is. De canon is niet aftrekbaar omdat deze betaling hun vermogen per saldo niet verlaat.

Belang voor de praktijk

Deze procedure gaat over de aftrekbaarheid van de canon. Periodieke betalingen op grond van de rechten van erfpacht, opstal en beklemming voor de eigen woning zijn normaliter aftrekbaar op grond van artikel 3.120 lid 1, onderdeel c Wet IB 2001.

De schenkingsaspecten zijn tot nu toe onbelicht gebleven, terwijl het daar in eerste instantie om te doen is. Daarom volgt hier een korte toelichting. Toen de stichting de woning kocht, is de koopsom schuldig gebleven. De stichting heeft enerzijds een bezitting (de woning) en anderzijds een schuld (aan de verkoper). Omdat die twee aan elkaar gelijk zijn, is het vermogen van de stichting op dat moment nihil. Pas doordat de schuld van de stichting afneemt door verrekening met de jaarlijkse canon, ontstaat vermogen in de stichting.

Vanwege de economische gerechtigdheid van de kinderen in de stichting wordt op deze wijze periodiek vermogen overgeheveld. De ouders slagen in deze opzet. Het gaat mis waar zij proberen met deze constructie een aftrekpost voor de inkomstenbelasting te realiseren. Daar heeft de Hoge Raad nu een stokje voor gestoken.

Bron: Fiscaal Juridisch Adviesbureau Nationale Nederlanden