In de meeste verkiezingsprogramma's ontbreekt het niet aan de nodige belastingmaatregelen. Maar hoe hoog scoren de diverse politieke partijen op de ladder van belastingvereenvoudiging en in hoeverre staat belastinghervorming hoog in het vaandel? Alhoewel dit niet direct uit alle verkiezingsprogramma's valt af te lezen is politiek Den Haag zich terdege bewust van de complexiteit van het belastingstelsel en de noodzaak van vereenvoudiging en hervorming.
Verkiezingsspecial
Het Weekblad fiscaal recht (Wfr) heeft rondom de verkiezingen een special uitgebracht die gratis te downloaden is. In deze special houdt Sjaak Jansen de fiscale ideeën in de verkiezingsprogramma's van de diverse partijen tegen het licht. Koen Caminada en Leo Stevens staan uitgebreid stil bij de instrumentalisering van het fiscale beleid dat volgens hen de oorzaak is van complexiteit en scheefgroei. Beiden hopen dat er na de verkiezingen van 15 maart voldoende draagvlak is voor een belastinghervorming.Belastingvereenvoudiging
Jansen gaf het al aan in zijn Wfr-artikel: alle partijen zijn het erover eens dat het belastingstelsel moet worden vereenvoudigd. Bij navraag wordt dat beeld bevestigd. Zowel CDA, als D66, VVD en SP erkennen de noodzaak van belastingvereenvoudiging. "In de afgelopen jaren is een soort kerstboom opgetuigd", geeft fiscaal woordvoerder Steven van Weyenberg van D66 aan. "Het systeem moet weer overzichtelijk en goed uitvoerbaar zijn."
"Voor het CDA is belastingvereenvoudiging van groot belang," benadrukt Pieter Omtzigt van het CDA, "want met de huidige inkomstenbelasting is het bijna onmogelijk te weten hoeveel belasting je over (extra) inkomen betaalt". Het CDA pleit dan ook voor slechts twee tarieven: een vlaktaks van 36,55% en een solidariteitsbijdrage (vanaf de huidige vierde schijf) van 49,05%, waarbij de aftrekposten in aftrek komen tegen het vlaktaks-tarief. Hoge en lage inkomens hebben dan evenveel profijt van eenzelfde aftrekpost en hoe partners aftrekposten verdelen, maakt dan niet meer uit."
Een eenvoudiger belastingstelsel is ook wat de VVD betreft een must, blijkt uit een reactie van fiscaal woordvoerster Aukje de Vries. "Het Nederlandse belastingstelsel is de afgelopen vijftien jaar te ingewikkeld geworden, terwijl belastingen zo simpel en begrijpelijk mogelijk moeten zijn." Het afbouwen van het hele toeslagencircus is één van de vereenvoudigingsmaatregelen die de VVD voorstelt. Om ervoor te zorgen dat mensen er hierdoor niet op achteruitgaan, moet de volledige opbrengst van deze vereenvoudiging volgens De Vries worden teruggegeven in lagere belastingen.
Het SP-programma draagt bij aan een begrijpelijker en eenvoudiger belastingsysteem, door het schrappen van enkele belastingen, zoals de verhuurderheffing, de innovatiebox en de aftrek voor vergoeding over additioneel Tier-1 instrumenten. Dat zegt fiscaal woordvoerster van de partij Renske Leijten. "Ook de renteaftrek voor bedrijven wil de SP beperken en het invoeren van een inkomensafhankelijke zorgpremie moet de zorgtoeslag overbodig maken."
Gebruik fiscale instrumentalisering
Alhoewel de maatregelen verschillen, zitten partijen voor wat betreft het bewustzijn van belastingvereenvoudiging aardig op één lijn. Dat geldt niet voor het inzetten van fiscale instrumenten voor niet-fiscale beleidsdoelstellingen. Daarover zijn de meningen verdeeld.
Stevens en Caminada stellen in hun Wfr-artikel vast dat het globale evenwicht van een belastingheffing naar draagkracht door instrumentalisering is verstoord. Het nieuwe kabinet zou de instrumentaliseringseffecten geleidelijk weer moeten terugdringen, zo hopen de auteurs. De VVD gaat deels mee in deze visie. Deze partij is bijvoorbeeld niet voor het installeren van allerlei fiscale knoppen om gedrag te sturen. Tegelijkertijd wil de partij wel dat werken meer gaat lonen en dat kan volgens De Vries door de belastingen op arbeid fors te verlagen. "Daarnaast gebruikt de VVD fiscale instrumenten om ook het ondernemerschap te ondersteunen, want het zijn uiteindelijk de ondernemers die voor banen zorgen in Nederland. Met het handhaven van de zelfstandigenaftrek en een verlaging van de eerste schijf in de vennootschapsbelasting van 20% naar 17%, krijgt het MKB meer ruimte om te ondernemen."
Ook D66 stimuleert werken door het verlagen van de belasting op arbeid met bijna elf miljard euro. Van Weyenberg: "Dat doen we onder andere door een werkbonus te introduceren, een extra belastingvoordeel van 500 euro. Daarnaast verhogen wij extra het belastingvoordeel voor de minstverdienende partner en de kinderopvangtoeslag. Dit is een bewuste en principiële keuze. Ook groen ondernemen en innovatie wordt gestimuleerd."
De SP heeft een globale visie als het gaat om gebruik van fiscale instrumenten voor niet fiscale doeleinden. Leijten: "Het primaire doel van belastingen is het dekken van de Rijksuitgaven. Daarnaast kunnen belastingen worden ingezet om een eerlijke inkomens- en vermogensverdeling te realiseren, alsmede vergroening te realiseren. Uiteraard dient hiermee voorzichtig te worden omgegaan, omdat een wirwar van fiscale regelingen het stelsel als geheel minder overzichtelijk en daarmee onbegrijpelijk voor de burger maakt."
Het CDA kiest ervoor om niet in te zetten op verdere instrumentalisering van het belastingstelsel. "Belastingen zouden alleen als instrument ingezet moeten worden als er echt geen ander alternatief is", aldus Omtzigt. "De laatste jaren zijn er veel maatregelen genomen die in de modellen tot werkgelegenheid leiden, zoals een verhoging van de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Of dat ook echt zo is, daar plaatsen wij vraagtekens bij, want het gaat niet alleen om de maatregel, maar ook om de uitvoering."
Omtzigt vervolgt met een ander voorbeeld: "Er is berekend dat het Belastingplan 2016 met € 5 miljard lastenverlichting zou leiden tot 35.000 extra banen over 40 jaar. Tegelijkertijd heeft de gebrekkige uitvoering van de Wet DBA geleid tot een veelvoud aan ondernemers die hun werk op de korte termijn zijn verloren."
Belastinghervorming
Net als over het onderwerp belastingvereenvoudiging, zitten partijen ook over het onderwerp belastinghervorming grotendeels op één lijn. De SP wil het belastingstelsel ingrijpend hervormen nu er de laatste decennia een scheefgroei is ontstaan tussen de belastingdruk op kapitaal en op arbeid. De partij wil deze scheefgroei tegengaan door de factor kapitaal meer te laten bijdragen, zodat de factor arbeid minder kan worden belast.
Ook D66 vindt het hervormen van de belastingen hard nodig. Volgens Van Weyenberg moeten de verkeerde prikkels uit het systeem worden gehaald. "Op dit moment worden bijvoorbeeld schulden fiscaal beloond. D66 wil dat veranderen door een vermogensaftrek te introduceren, zodat vreemd en eigen vermogen voor bedrijven meer gelijk behandeld worden en het hebben van schulden niet langer wordt gestimuleerd. Voor particulieren bouwen we de hypotheekrente sneller, maar nog altijd geleidelijk, af waardoor ook voor particulieren schulden minder gestimuleerd worden en de woningmarkt evenwichtiger wordt."
"Het CDA wijst al een paar jaar op een broodnodige belastinghervorming," benadrukt Omtzigt: "Het fiscale stelsel is te ingewikkeld en het draagkrachtbeginsel is steeds meer uit het oog verloren. Het antwoord op de door ons gestelde vraag, tijdens de parlementaire behandeling van het Belastingplan 2017, over hoeveel belasting mensen zijn verschuldigd over hetzelfde modale inkomen van € 35.000, maakt pijnlijk duidelijk hoe weinig het draagkrachtbeginsel nog is terug te vinden in de inkomstenbelasting. Zo betaalt een zzp'er met een kind onder de 12 jaar, wiens partner meer verdient, over dit modale inkomen slechts € 67 belasting, terwijl een kostwinner met eveneens een kind onder de 12 jaar over hetzelfde inkomen € 7.197 belasting betaalt. In het verkiezingsprogramma kiest het CDA dan ook om het belastingstelsel meer in te richten naar draagkracht."
In tegenstelling tot SP, D66 en CDA, zet de VVD niet in op belastinghervorming. De Vries: "Het allerbelangrijkste voor de VVD is lastenverlichting. Dat is waar wij vooral op inzetten en dat komt ook duidelijk naar voren in ons verkiezingsprogramma. Ook moet Nederland een fiscaal aantrekkelijk vestigingsklimaat houden door onder andere een concurrerend Vpb-tarief. Dat is belangrijk voor het vestigingsklimaat, maar zorgt er ook voor dat onze bedrijven goed kunnen concurreren met bedrijven in andere landen. De ‘hervorming' van sommige andere partijen om naar een Europees vastgestelde Vpb-grondslag of EU-minimumtarief te gaan, ziet de VVD absoluut niet zitten. We gaan als Nederland over onze eigen belastingen."
Fiscale toekomst
Hoe de fiscale toekomst er tot slot hoort uit te zien, daar hebben de verschillende partijen hun eigen kijk op, maar lastenverlaging is toch wel het sleutelwoord.
CDA: "Bij ons gaan de lasten omlaag, komt er meer aandacht voor het draagkrachtbeginsel en wordt het belastingstelsel eenvoudiger."
SP: "Wij stoppen de stijgende belastingdruk op arbeid en inkomen, net als de dalende belastingdruk op vermogen en winst. Het tarief van de winstbelasting voor grote bedrijven wordt in lijn gebracht met de tarieven in de ons omringende landen. We verhogen de arbeidskorting, zodat werk meer gaat lonen en arbeidsparticipatie toeneemt en we verlagen de eerste schijf in de inkomstenbelasting flink, zodat sociale minima qua koopkracht niet langer achterblijven."
VVD: "Wij gaan vooral voor lagere belastingen. Voor het bedrijfsleven verlagen we de vennootschapsbelasting, ook zij moeten voelen dat het nu eindelijk weer beter gaat in Nederland. Het huidige box 3-systeem gaat op de schop. Wij willen de vermogensrendementsheffing zo snel mogelijk heffen op basis van het werkelijk rendement. We verlagen ook de motorrijtuigenbelasting en de BPM en zetten in op een kleinere slagvaardige overheid die de burger minder geld kost. We gaan voor lastenverlichting, niet voor lastenverschuiving. Dat zal altijd onze inzet zijn."
D66: "Stap voor stap hervormen wij het belastingstelsel: minder lasten op arbeid, meer vergroening, minder stimuleren van schulden en een eenvoudiger en begrijpelijk belastingsysteem."
Bron: Redacteur Marit Muller
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Belastingrecht algemeen
12