Het onderscheid tussen belastingplicht, verzekeringsplicht én premieplicht speelt daarbij een grote rol. De Belastingdienst stelt vast dat in de aangifte IB de verzekeringsplicht vaak ten onrechte wél aangekruist is. Ook is de aftrek ter voorkoming van dubbele belasting regelmatig niet aangevraagd. Daarnaast wijst de Belastingdienst in dit bericht ook op de bijdrageplicht bij het Centraal Administratie Kantoor (CAK).

Het gaat hier om iemand die buiten Nederland woont met uitsluitend Nederlandse inkomsten uit sociale zekerheidsuitkeringen, pensioen en lijfrenten. Hij is een niet-verzekerde voor de volksverzekeringen. Er is een verschil tussen belastingen en premies volksverzekeringen als het gaat over regelgeving, voorwaarden, grondslagen, tarieven en de afhandeling.

Let op!
Het gaat hier niet over de buiten Nederland wonende pensioengerechtigde met daarnaast arbeidsinkomen uit Nederland, zoals winst uit onderneming, loon of resultaat uit overige werkzaamheden.

Belastingplicht pensioengerechtigden

Iemand is een buitenlands belastingplichtige als hij buiten Nederland woont en Nederlands inkomen geniet. Tot die Nederlandse inkomsten behoren in elk geval uitkeringen, zoals Algemene Ouderdomswet (AOW) en ouderdomspensioenen. Dit Nederlandse inkomen maakt hem belastingplichtig in Nederland. Hoe dit inkomen belast wordt, vloeit voort uit de Wet inkomstenbelasting.

Heffingsrecht

Of vervolgens uit de belastingplicht ook een belastingschuld voortvloeit, is afhankelijk van de belastingverdragen met andere landen. Het heffingsrecht kan dan aan Nederland of aan het woonland toekomen. Komt heffingsrecht op basis van belastingverdrag toe aan het woonland, dan volgt een mogelijkheid tot vrijstelling van belasting van het inkomen in Nederland. De belastingplicht wijzigt daarmee niet!

In de aangifte IB moet de aftrek ter voorkoming van dubbele belastingheffing worden aangevraagd, als het heffingsrecht niet aan Nederland toekomt. Dit is dus – uitzonderingen daargelaten – geregeld in de verdragen die Nederland met andere landen heeft afgesloten.

Let op!
Ook als door de uitkerende instantie geen belasting is ingehouden, moet de vrijstelling ter voorkoming dubbele belasting in de aangifte IB worden vermeld. Dan kan de Belastingdienst met de vrijstelling van het inkomen bij de berekening van de belastingheffing in Nederland rekening houden.

Het is ook mogelijk om dit vooraf aan te vragen. Met de vrijstelling loonheffing houdt de uitkerende instantie in de toekomst dan de belasting niet in. In die situaties is een aangifte inkomstenbelasting achteraf niet meer nodig. De vrijstelling kan worden aangevraagd met de aanvraag vrijstelling van loonbelasting/premies volksverzekeringen.

Verzekeringsplicht pensioengerechtigden

Iemand die buitenlands belastingplichtig én pensioengerechtigd is, is een niet-verzekerde voor het ingezetenenstelsel voor de volksverzekeringen en Zorgverzekeringswet (Zvw). Hij is in de regel in zijn woonland verzekerd.

De uitzondering voor een niet-inwoner van Nederland kan uitsluitend ontstaan door het verrichten van arbeid in Nederland. In Nederland werken kan dus leiden tot verzekeringsplicht in Nederland. Iemand is dan een verzekerde en moet ook premies afdragen voor de volksverzekeringen en bijdrage Zvw in Nederland. Dat geldt dan ook voor de (pensioen)uitkeringen.

Premieplicht volksverzekeringen pensioengerechtigden

Iemand die niet-verzekerde is, betaalt géén premie volksverzekeringen of bijdrage Zvw. In de aangifte IB voor buitenlandse belastingplichtigen is het antwoord nee op de vraag: ‘Was u heel 2021, of een deel daarvan, in Nederland verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen (AOW, Algemene nabestaandenwet en Wet langdurige zorg)?’.

Verdragsgerechtigde en bijdrageplicht

Met een aantal landen heeft Nederland afspraken gemaakt over de kosten van zorg die iemand maakt in het land waar hij woont (woonland). Het kan voorkomen dat Nederland diegene aanmerkt als verdragsgerechtigde met betrekking tot zorgprestaties. In dat geval komen de kosten voor zorg in zijn woonland voor rekening van Nederland. Daarom moet hij als verdragsgerechtigde een bijdrage aan het CAK betalen.

Let op!
Of iemand verdragsgerechtigde is, moet hij controleren bij de uitvoerende instantie, het CAK. Het CAK kan de bijdragen direct door de uitkerende instantie laten inhouden op de uitkeringen. Hij is dan niet verplicht verzekerde voor de volksverzekeringen in Nederland en geen verzekeringsplichtige voor de Zvw. Het CAK verrekent de voorheffing met de definitieve berekening van de bijdrage op jaarbasis.

In de aangifte IB blijft de bijdrage aan het CAK buiten beschouwing. Deze bijdrage is geen voorheffing die in de aangifte kan worden ingevuld. Mogelijk kan deze bijdrage wel in het woonland worden meegenomen of verrekend.

Inkomensgegevens Belastingdienst en opgaaf wereldinkomen

De bij de Belastingdienst geregistreerde inkomensgegevens gebruikt het CAK voor de jaarlijkse berekening van de verdragsbijdrage. Onder voorwaarden kan een verdragsgerechtigde recht hebben op zorgtoeslag. Ook Toeslagen maakt jaarlijks een berekening van de definitieve zorgtoeslag op basis van deze inkomensgegevens.

Vaak zijn iemand niet alle inkomensgegevens bij de Belastingdienst bekend. Diegene ontvangt dan als verdragsgerechtigde of als ontvanger van een toeslag een opgaaf wereldinkomen om ‘Niet in Nederland belast inkomen’ (NiNbi) vast te stellen.

Meer informatie

Zowel belastingplichtigen als adviseurs kunnen contact opnemen met de BelastingTelefoon Buitenland over de belastingplicht of premieplicht, of met het CAK over Zorgverzekering en buitenland (verdragsgerechtigden). Andere relevante informatiebronnen zijn:

• samenvattingen van de belastingverdragen opgenomen in de verdragsstaten voor niet-ingezetenen;
• de website van het CAK over rechten en plichten van verdragsgerechtigden; en
• de webste van de Belastingdienst over NiNbi.

Verwante thema's over dit onderwerp zijn Buitenlandse belastingplicht in de loonbelasting, Emigratie en (conserverende) eindafrekening en Buitenlandse belastingplicht in de inkomstenbelasting.

Bron: Belastingdienst