Herkenbaar beeld

Goede uitvoerbare en controleerbare wetgeving is iets waar ook Leo Stevens met enige regelmaat voor pleit. “Solide samenwerking tussen Belastingdienst en adviespraktijk in de werkprocessen is daarbij de eerste winst. Maar ook vernieuwend en toekomstgericht fiscaal beleid is, gezien alle maatschappelijke ontwikkelingen, hard nodig,” benadrukt de emeritus hoogleraar fiscale economie van de EUR. “De problemen bij de Belastingdienst zijn echter dermate groot, dat broodnodige vernieuwing, maar ook een goede uitvoering van bestaande wetgeving stagneert.”

Glazenburg herkent zich in het beeld dat er zorgen leven over de uitvoeringstaak van de Belastingdienst en dat daardoor misschien gewenste wetgeving niet kan worden ingevoerd terwijl dit wel nodig is. “Belastingdienstmedewerkers werken heel hard om hun maatschappelijke taak naar beste kunnen uit te voeren. Verouderde ICT-systemen en vertrekkende collega’s bemoeilijken een goede uitvoering van complexe wetgeving. Automatiseringsproblemen en de uitstroom van personeel hebben direct gevolgen voor de mate waarin de Belastingdienst zich met toezicht en vooroverleg kan bezig houden.”

Stempel niet uitvoerbaar

Schrijnend voorbeeld van niet of nauwelijks nog uitvoerbare nieuwe wetgeving kwam onlangs aan het licht bij de indiening van het wetsvoorstel Spoedreparatie fiscale eenheid. Bij nagenoeg alle voorgestelde maatregelen geeft de Belastingdienst aan dat deze de uitvoeringscomplexiteit vergroten en dat de uitvoerbaarheid over 2017 en 2018 problematisch is. Eén van de maatregelen krijgt zelfs het stempel ‘onuitvoerbaar’ omdat de benodigde toezichtsexpertise de komende jaren niet beschikbaar is. Glazenburg snapt dat deze uitvoeringstoetsen tot reuring hebben geleid in de fiscale adviespraktijk. “ De Belastingdienst hoort eerlijk aan te geven of een maatregel wel, niet, of lastig uitvoerbaar is en als dit negatief uitpakt dan is dat zo. Als de uitvoeringstoets geen reële capaciteitsweergave is, dan heeft de toets geen enkele waarde. Of de uitvoeringstoets vervolgens opweegt tegen het nut van nieuwe wetgeving, is een politieke afweging. De Belastingdienst hoort om te gaan met wat er definitief is besloten.“

Extra investering

Om de problemen het hoofd te bieden, is extra investering in automatisering en mensen noodzakelijk. Van het investeringsbudget van € 2,9 miljard is inmiddels nog € 1,2 miljard over. Staatssecretaris Snel van Financiën zegt in een recent debat over de problemen bij de Belastingdienst, goede bestedingsplannen te hebben voor dit bedrag. Daar valt ook het aannemen van extra personeel onder. Los van het feit dat de automatisering spic en span moet zijn, staat het zorgen voor goed personeel op het prioriteitenlijstje van Snel naar eigen zeggen op nummer één.

Stevens benadrukt dat voor handhaving van de wetgeving hoog opgeleide fiscalisten en geavanceerde technologie noodzakelijk zijn. “Bovendien zal Financiën meer moeten investeren om nieuwe ontwikkelingen bij te kunnen benen.” Glazenburg hoopt dat er nog extra geld wordt vrijgemaakt voor nieuwe Belastingdienstmedewerkers. “Het zou jammer zijn als door te weinig budget de Belastingdienst alsnog ‘stilligt’. Investering in nieuwe computerondersteuning is een langdurig proces. Personeelswerving daarentegen zal snel moeten gebeuren en dat vergt extra geld en de nodige inspanning nu er dit jaar en volgend jaar ruim 5.000 mensen vertrekken bij de Belastingdienst. Nu is er nog capaciteit om nieuwe medewerkers in te werken, maar die capaciteit zal snel opdrogen.”

Beheerst vernieuwen

Voor wat betreft de vernieuwingsopgave van de Belastingdienst gaat staatssecretaris Snel, gezien de complexiteit, hardnekkigheid en omvang van de problemen, voor ‘beheerst vernieuwen’. Stevens ziet hierin meer een verzoek om toch vooral even met rust te worden gelaten om orde op zaken te kunnen stellen. “Ik vind dit een niet erg realistisch verzoek, want ook belastingbetalers moeten onder moeilijke omstandigheden hun zaakjes op orde hebben. Bovendien trekken de buitenwereld en de Europese Commissie zich weinig aan van de interne organisatieproblemen bij de Nederlandse belastingdienst. Ik zie beheerst vernieuwen dan ook liever niet als een blokkade, maar als een startsein voor het opruimen van storende fiscale knel- en irritatiepunten.”

Ook Glazenburg is die mening toegedaan. “Ik hoop dat de staatssecretaris de tijd van ‘beheerst vernieuwen’ gebruikt om na te denken over wijzigingen die de wetgeving beter uitvoerbaar en meer controleerbaar maken. VHMF heeft daartoe in het verleden diverse voorstellen gedaan, zoals een voorstel voor Voldoening op Aangifte voor de inkomstenbelasting en mogelijk ook de vennootschapsbelasting en een voorstel over hoe invordering, rekening houdend met de maatschappelijke taak van de Belastingdienst, effectiever kan. De VHMF denkt ook na over andere wijzigingen zoals een nieuw belastingstelsel voor ondernemers.”

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

VHMF zoekt voor verbetering van de belastingheffing de samenwerking op met belastingadviseurs. Glazenburg wijst op de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de uitvoering van fiscale wetgeving. “Wij signaleren zaken die we indien nodig bespreken met de leiding van de Belastingdienst. Als belastingadviseurs zaken signaleren die beter kunnen, dan horen wij dat ook graag. Voor de bevordering van de belastingbetalingsmoraal heeft de Belastingdienst de belastingadviseur nodig. De deur staat wijd open voor compliance-verbeterpunten. Kerntaak van de Belastingdienst is heffen, controleren en innen van Belasting. Hoe ingewikkelder de regeling, zoals de bijleenregeling of het privégebruik auto, hoe lastiger controleerbaar. Net als de praktijk is ook de Belastingdienst gebaat bij zo eenvoudig mogelijke wettelijke regelingen.”

Complexiteitsreductie

Ook staatssecretaris Snel hecht veel waarde aan complexiteitsreductie. Dat benadrukte hij onlangs nog een keer in zijn speech op het jaarlijkse RB-congres. Het komende jaar komt hij met een aantal vereenvoudigingsvoorstellen, waaronder voor de eigen woning. Wel waarschuwt hij dat elke versimpeling tot verliezers leidt. Of het de staatssecretaris lukt het belastingstelsel daadwerkelijk te vereenvoudigen, zal de toekomst moeten uitwijzen.

Bron: Redacteur Marit Muller