Rob Cornelisse vindt het geen goed idee dat belastingwetten worden onderworpen aan referenda.
Zoals het een fiscalist betaamt, zeker in het huidige BEPS-tijdperk, neem ik ook kennis van interessante (fiscale) ontwikkelingen elders in de wereld. Zo'n gebeurtenis is de afwijzing door de Zwitserse kiezer door middel van een referendum van het wetsvoorstel betreffende de aanpassing van de winstbelasting ("Swiss corporate tax reform III" voor intimi). Naar ik heb begrepen moet als gevolg van deze afwijzing het wetsvoorstel worden aangepast. Naar aanleiding van de berichtgeving over deze uitslag rees bij mij de vraag of zoiets met betrekking tot fiscale wetsvoorstellen ook in Nederland kan en of dit dan wenselijk zou zijn.
Uit de per 1 juli 2015 in werking getreden Wet raadgevend referendum (Wrr) leid ik af dat een referendum ook mogelijk is over belastingwetten (met enkele hier niet ter zake doende uitzonderingen) maar echter niet over wetten die uitsluitend strekken tot uitvoering van besluiten van volkenrechtelijke organisaties zoals een richtlijn. Dat laatste betekent dus dat het voor bijvoorbeeld belangenorganisaties geen zin heeft het electoraat te mobiliseren voor een referendum over een wet ter implementatie van de Anti-Tax-Avoidance Directive. De (mede)wetgever moet dan wel alert zijn en niet in het wetsvoorstel allerlei maatregelen laten meeliften als gevolg waarvan niet langer wordt voldaan aan de voorwaarde van "uitsluitend strekken tot".
In dat verband kan gewezen worden op de Wet uitvoering Common Reporting (Stb. 2015/537) die door dit meeliften wel referendabel werd. Neem bijvoorbeeld het Belastingplan 2017. Daarover kon (zie het referendabiliteitsbesluit gepubliceerd in Stcrt. 2016/72050), met inachtneming van een termijn van vier weken, iedere kiesgerechtigde bij de voorzitter van de Kiesraad een zogenoemd inleidend verzoek indienen om over het Belastingplan een referendum te houden. Bij ten minste 10.000 verzoeken en ten minste 300.000 geldige ondersteuningsverklaringen volgt dan een referendum. Indien de raadgevende uitspraak – bij voldoende opkomst – afwijzend zou hebben geluid, dient zo spoedig mogelijk een besluit genomen te worden "of een voorstel van wet zal worden ingediend dat uitsluitend strekt tot intrekking van de wet" (art. 12, lid 2, Wrr).
Anders dan bijvoorbeeld bij de wet die voorlag bij het Oekraïne-referendum (en waarvoor art. 11 Wrr geldt), is bij een wet, die een spoedeisend karakter heeft en reeds in werking getreden is, niet vereist dat de regering zo spoedig mogelijk een wetsvoorstel indient dat uitsluitend strekt tot intrekking of inwerkingtreding van de wet, maar slechts dat de regering daarover een beslissing neemt (zie art. 12, lid 1, Wrr). Het houden van een referendum over een Belastingplan is daarmee wellicht een minder geschikt middel om een Belastingplan te torpederen.
Mogelijk ligt dat anders indien een wetsvoorstel tot afschaffing c.q. aanpassing van de giftenaftrek zou worden ingediend naar aanleiding van de evaluatierapporten over de giftenaftrek. Het is namelijk nog maar de vraag of zo'n wetsvoorstel dermate spoedeisend is dat inwerkingtreding daarvan geboden is voordat de termijn is verstreken waarbinnen komt vast te staan dat het inleidende verzoek tot het houden van een referendum al dan niet wordt toegelaten. Ik laat het graag aan de lezer over om een inschatting te maken of degenen die geraakt worden door de inhoud van zo'n wetsvoorstel in staat zijn om (i) een raadgevend referendum te doen plaatsvinden en (ii) de kiezers te bewegen een afwijzende uitspraak te doen.
Wellicht is na het Oekraïne-referendum de spreekwoordelijke geest uit de fles en is het bijvoorbeeld lastig (verdere) ingrepen te doen in de regelgeving inzake de aftrek van de eigenwoningrente. Naar mijn mening is de kwaliteit van de fiscale wetgeving, wat men ook moge vinden van de huidige kwaliteit daarvan, niet gediend met het onderwerpen van fiscale wetten aan referenda. Ergo fiscale referenda: liever niet!
Informatiesoort: Fiscale ergernissen
Rubriek: Belastingrecht algemeen
0