Het is geen strikt fiscale ergernis, maar toch: het nodeloze gebruik door de Hoge Raad van de uitdrukking ‘niet onbegrijpelijk' bij de verwerping van motiveringsklachten.
Waarom niet gewoon ‘begrijpelijk'? Hetzelfde geldt voor de formulering dat een oordeel ‘niet onvoldoende gemotiveerd' is. Dan is het toch voldoende gemotiveerd? En zo niet, dan mogen we toch verwachten dat rechters hun oordelen voldoende motiveren, in plaats van niet onvoldoende? Waarom dan toch die dubbele ontkenningen?
Sommigen zeggen: de klacht houdt in dat het bestreden oordeel onbegrijpelijk is, dus dan moet de verwerping inhouden dat het oordeel dat niet is, dus niet onbegrijpelijk. Ik vind dat niet overtuigend. Even goed kan men zeggen dat de klacht inhoudt dat het bestreden oordeel niet begrijpelijk is, en dat de verwerping moet inhouden dat het oordeel dat wel is, dus begrijpelijk is. Anderen suggereren dat een dubbele ontkenning een minder verregaande (marginale, althans niet integrale) toetsing inhoudt. Ik denk van niet. Zowel ‘begrijpelijkheid' als ‘onbegrijpelijkheid' kan marginaal of integraal worden getoetst. Er is geen logisch verband tussen de mate van toetsing en de keuze voor een dubbele ontkenning. Ik vermoed een andere oorzaak van het gebruik van dubbele ontkenningen: zij zijn wolliger, waardoor de boodschap minder hard en duidelijk overkomt. Daarom is de dubbele ontkenning populair bij degenen die voorzichtigheid betrachten of nuance veinzen.
Een dubbele ontkenning kan wel het resultaat zijn van de toetsing aan een ander criterium, namelijk wanneer er geen sprake is van een binaire keuze. Men kan beweren dat een stukje dat ‘niet onaardig' is, niet per se ‘aardig‘ is, wanneer aangenomen moet worden dat bepaalde stukjes ‘aardig' noch ‘onaardig' zijn, zoals ze mogelijk ‘zinnig' noch ‘onzinnig' zijn. Soms is de keuze wel binair. Zo wordt door degenen die er verstand van hebben wel beweerd dat iemand altijd óf zwanger is, óf niet. Als men dat als uitgangspunt kiest, dan is iemand die zwanger is, niet onzwanger, en omgekeerd. Ik geef dan de voorkeur aan het gebruik van de term ‘zwanger' boven de uitdrukking ‘niet onzwanger'. (‘In verwachting' reken ik ook goed.)
En dat brengt ons op de wezenlijke vraag. Die is natuurlijk of er verschil is tussen ‘begrijpelijk' en ‘niet onbegrijpelijk'. Volgens mij niet. Iets kan niet tegelijkertijd begrijpelijk en onbegrijpelijk zijn (althans niet objectief, de subjectieve begrijpelijkheid zal sterk uiteenlopen), en anderzijds kan iets niet tegelijkertijd niet begrijpelijk en niet onbegrijpelijk zijn. Als er inderdaad geen verschil is tussen beide uitdrukkingen (‘begrijpelijk' en ‘niet onbegrijpelijk'), dan pleit ik voor het gebruik van de term ‘begrijpelijk' vanwege begrijpelijkheidsoverwegingen. Daarmee wordt immers een nodeloze dubbele ontkenning voorkomen. Als er wel verschil is tussen beide uitdrukkingen, dan pleit ik nog steeds, nog geestdriftiger zelfs, voor de term ‘begrijpelijk', omdat begrijpelijkheid toch wel het minste is wat men van een rechterlijk oordeel zou mogen verwachten.
Informatiesoort: Fiscale ergernissen
Rubriek: Bronbelasting, Belastingrecht algemeen
14