Er is veel veranderd sinds die tijd. Zo hebben vrouwen inmiddels stemrecht en is het nu ondoenlijk om alle stemgerechtigden op één plaats te verzamelen. Vermeldenswaard is dat zo’n twee derde van de Atheense bevolking, door een ingenieus lotingssysteem, tot op het hoogste niveau betrokken was bij het bestuur van de stad. Een schril contrast met de afstand tot de politiek zoals die vandaag de dag door sommigen wordt ervaren.

Maar er zijn ook overeenkomsten met het oude Athene. Populisten (volksmenners) waren er in die tijd ook al. En ook werd veel vertrouwd op de meningen en inzichten van de volksvertegenwoordigers. En dat laatste brengt me op een interessant punt. Met de verkiezingen voor de deur staat in menig verkiezingsprogramma, wederom, dat ingezet wordt op het vereenvoudigen van het belastingstelsel. Dat is uiteraard een legitieme wens, maar zoals ik al eens uiteenzette in mijn bijdrage met titel ‘Tax as a service’ in V-N 2022/1.0.2, is een echt simpel systeem een illusie. Dat wordt echter niet vaak verteld. En dat is raar, want belastingheffing is dé inkomensbron die de overheid nodig heeft ter dekking van haar uitgaven. Een belangrijke functie dus. De problemen die daarbij horen moffelt menig politieke partij kennelijk liever weg dan te benoemen bij welke groep de centjes dit keer (of weer) worden opgehaald.

Ook de manier waarop wij kiezen werkt bij voorbaat teleurstellingen in de hand. Een partijprogramma kan een punt relevant vinden, maar in de onderhandelingen over een te vormen regering, worden deze idealen soms zonder pardon ingeruild voor de idealen van een ander. Regeringsformaties duren bovendien steeds langer vanwege de versplintering van het politieke landschap.

Regeren is vooruit zien. Ik opteer daarom voor een andere benadering van de verkiezingen. Ik zie voor me dat politieke partijen de dag na de verkiezingen al starten met het voorbereiden van de volgende verkiezingen. Zij zitten met andere partijen bij elkaar om te komen tot een gezamenlijk verkiezingsprogramma. Coalitievorming (ruim) voorafgaand aan de verkiezingen dus, in plaats van erna. Vereenvoudigingen van of aanpassingen in het belastingstelsel kunnen daarin worden uitgedacht en uitgewerkt. Dat programma kan dan ruim voor die eerstvolgende verkiezingen worden doorgerekend en vanaf de dag na de verkiezingen (of althans het eerstvolgende begrotingsjaar) worden uitgevoerd.

Het kiezen wordt dan een stuk makkelijker, namelijk gewoon ‘de meeste stemmen gelden’. De kiezer heeft slechts een beperkt aantal coalities waaruit hij kan kiezen, met plannen die concreet uitgewerkt en doorgerekend zijn. Dit zal leiden tot meer vertrouwen (want meer voorspelbaarheid) in de politiek. Als we daar nog een grotere burgerparticipatie aan kunnen toevoegen, al dan niet via een lotingssysteem, dan is dat bonus. Wellicht groeit een (olijfboom)zaadje niet alleen in Athene, maar ook in Den Haag.