Het kabinet is geen voorstander van algemene anti-misbruikmaatregelen want juist in de algemeenheid schuilt het gevaar. 'Het moet ons helpen en niet tegenzitten', zo benadrukte staatssecretaris Weekers tijdens het vorige week gehouden debat over de Notitie Fiscaal Verdragsbeleid 2011. Een algemene anti-misbruikbepaling is volgens het kabinet een verkeerd instrument om belastingontwijking aan te pakken.

Anti-misbruikmaatregelen

Vanuit de G20, de OESO en de Europese Unie zijn er de afgelopen tijd diverse initiatieven opgezet voor een gezamenlijke aanpak tegen belastingontwijking. Zo heeft de OESO, in opdracht van de G20, in 2013 een actieplan gelanceerd tegen 'Base Erosion and Profit Shifting' (BEPS). Met anti-misbruikmaatregelen wil de OESO zo een eind maken aan grondslaguitholling en het schuiven met winsten. Het actieplan kan verstrekkende gevolgen hebben, maar is op dit moment nog redelijk 'vaag'.

Moeder-Dochterrichtlijn

Enkele staten – zoals Argentinië, Frankrijk, Noorwegen, Nederland en Oostenrijk – hebben in verschillende vormen unilaterale (eenzijdige) maatregelen genomen. De eerste die concrete bilaterale (grensoverschrijdende) maatregelen voorstelt tegen misbruik en ontwijking van belasting in Europees verband, is de Europese Commissie. Eind november 2013 presenteerde de Commissie namelijk een voorstel tot wijziging van de Moeder-Dochterrichtlijn om zo een einde te maken aan de heffingsvrijstellingen voor hybride leningen binnen de Europese Unie (als in de andere staat een aftrek is genomen). Om dubbele niet-heffing te voorkomen wil de Europese Commissie een specifieke anti-misbruikbepaling opnemen die structuren met hybride leningen moet tegengaan. Verder moet de huidige anti-misbruikbepaling plaats maken voor een algemene anti-misbruikbepaling: de General Anti-Abuse Rule (GAAR).

Juist daar wringt voor Nederland de schoen. Het kabinet is wel voorstander van het maken van juridisch afdwingbare afspraken in de Moeder-Dochterrichtlijn, maar niet van een algemene anti-misbruikbepaling. Tijdens het op 21 januari 2014 gehouden debat over de Notitie Fiscaal Verdragsbeleid in de Eerste Kamer kwam de kwestie rondom anti-misbruikmaatregelen uitvoerig aan bod. Er werd zelfs een motie ingediend, met hierin het verzoek aan de regering om multilaterale initiatieven voor algemene anti-misbruikmaatregelen door EU en OESO te ondersteunen. Weekers beloofde binnen een week de bezwaren van Nederland over de formulering van anti-misbruikmaatregelen in de Moeder-Dochterrichtlijn nader toe te lichten. Die belofte komt hij na in een brief van 27 januari 2014 aan de Eerste Kamer.

Verkeerd instrument

In de brief benadrukt Weekers dat wat hem betreft een algemene internationale anti-misbruikbepaling een verkeerd instrument is om belastingontwijking aan te pakken. Het kan volgens de bewindsman zelfs leiden tot een verslechtering ten opzichte van de huidige situatie. Ten eerste omdat de bepaling te algemeen en subjectief is opgesteld. Het gevaar schuilt hier in het feit dat lidstaten er dan uiteenlopende interpretaties op nahouden over hoe de bepaling moet worden toegepast. Ten tweede betekent de algemene anti-misbruikbepaling een verschuiving van de verantwoordelijkheid en een overdracht van de bevoegdheden van Nederland naar de EU. Dat is iets waar niet alleen Nederland, maar ook andere landen niet om staan te springen. Volgens Weekers hebben meerdere landen zich uitgesproken tegen de voorgestelde algemene anti-misbruikmaatregel.

Politiek spel

Of Weekers met de argumenten van het kabinet tegen algemene anti-misbruikbepalingen ook de Eerste Kamer heeft overtuigd, is op dit moment niet duidelijk. De motie om vanuit de regering multilaterale initiatieven voor algemene anti-misbruikmaatregelen te ondersteunen is voorlopig aangehouden. Eerste Kamerlid Elzinga (SP) - de indiener van de motie - neemt de tijd om de brief van Weekers tot zich te nemen en om de argumenten van het kabinet eventueel binnen de commissie de bespreken. Pas dan zal over de motie worden gestemd.

Het is overigens maar de vraag of de motie politiek gezien zoveel voeten in de aarde heeft. Weekers heeft namelijk al herhaalde malen aangegeven dat belastingontwijking het best op multilateraal niveau kan worden aangepakt. Het kabinet is dan ook niet bij voorbaat tegen anti-misbruikmaatregelen, maar Weekers wil wel voorkomen dat Nederland minder aantrekkelijk wordt als vestigingsland. Nederland ziet – evenals andere (Europese) landen – niet graag bedrijvigheid vertrekken, maar wenst tegelijkertijd haar begroting wel te verbeteren. Deze  zaken bemoeilijken het balanceren en laveren binnen de politieke speelruimte! 

Bron: Redactie TaxLive