De zaak (17 november 2023, ECLI:NL:HR:2023:1570) verloopt als volgt. Een dga heeft zijn eigen woning gefinancierd met een lening van bij zijn eigen BV. De lening is aangegaan op 1 januari 2012 met een looptijd van 30 jaar en een rente van 7,9%.

In de overeenkomst van geldlening is bepaald dat bij een (gedeeltelijke) vervroegde aflossing boeterente verschuldigd is. In 2016 lost hij € 25.000 af en gaat hij vervolgens een nieuwe lening aan bij de eigen BV tegen een lager rentepercentage. Ter zake van de aflossing brengt de BV een boeterente in rekening van ruim € 34.000. De man trekt de betaalde boeterente af bij zijn aangifte inkomstenbelasting. De Belastingdienst weigert de aftrek en corrigeert de aangifte. De man is het hier niet mee eens en legt de zaak voor aan de rechter.

Hof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2022:2501) oordeelt in eerste instantie dat de betaalde boeterente bij de aanslagoplegging inkomstenbelasting voor het jaar 2016 terecht buiten aanmerking is gelaten. De rechter concludeert dat er geen sprake is van aflossing van een schuld omdat de man gelet op de leningsvoorwaarden en de omstandigheden zelfstandig invulling kon geven aan die voorwaarden. Er is in de ogen van het hof dan ook niet sprake van boeterente maar van vooruitbetaalde rente in de zin van art. 3.120 lid 3 letter a, Wet IB 2001.

In het arrest geeft de Hoge Raad aan dat boeterente die is betaald bij het oversluiten van een eigenwoningschuld aftrekbaar is voor zover die boeterente zakelijk is (in 2017 gecodificeerd bestaand beleid in art. 3.119a lid 9 Wet IB 2001). De enkele omstandigheid dat de man vervroegd heeft afgelost om door betaling van de boeterente een fiscaal voordeel te behalen, brengt volgens de Hoge Raad niet mee dat die rente is aan te merken als vooruitbetaalde rente. De uitspraak van het hof kan dan ook niet in stand blijven.

Omdat er echter onduidelijkheid bestaat over de vraag of er feitelijk sprake is geweest van oversluiten verwijst de Hoge Raad de zaak naar Hof Amsterdam voor een hernieuwde beoordeling van het feitencomplex.

Belang voor de praktijk

De aftrekbare kosten met de eigen woning zijn opgenomen in art. 3.120 en art. 3.120a Wet IB 2001. Vooropgesteld dat de schuld voldoet aan de voorwaarden van art. 3.119a Wet IB 2001 is de betaalde rente, boeterente en onder voorwaarden de vooruitbetaalde rente aftrekbaar.

De term boeterente is wellicht enigszins misleidend. Het betreft namelijk niet een ‘echte’ boete maar de contante waarde van de nog te betalen rente over de nog resterende looptijd van de lening. In de praktijk komt het wel voor dat de boeterente bij de oversluiting wordt meegefinancierd. Alsdan is de rente over de meegefinancierde boeterente niet aftrekbaar omdat het betreffende leningdeel niet voldoet aan de eisen gesteld in art. 3.119a lid 9 Wet IB 2001.

Wil vooruitbetaalde rente aftrekbaar zijn bij de aangifte inkomstenbelasting moet worden voldaan aan de eisen van art. 3.120 lid 3 en 4 Wet IB 2001. Vooruitbetaalde rente is echter niet onbeperkt aftrekbaar. Alleen de rente die betrekking heeft op tijdvakken die niet later eindigen dan zes maanden na afloop van het kalenderjaar van betalen is aftrekbaar.

In bovenstaande zaak heeft Hof Amsterdam de taak gekregen om te onderzoeken of er daadwerkelijk sprake is geweest van aflossen en oversluiten van de eigen woningschuld. Als deze vraag bevestigend wordt beantwoord moet vervolgens onderzocht worden of de in rekening gebrachte en betaalde boeterente ook zakelijk is. Gezien de verhouding tussen de betaalde boeterente en de gedane aflossingen zijn wij zeer benieuwd naar de uitkomst van het onderzoek.

Het mag duidelijk zijn dat er in geval van het oversluiten van een eigenwoningschuld bij professionele geldverstrekkers niet snel discussie zal ontstaan over daadwerkelijke aflossing en de zakelijkheid van de in rekening gebrachte boeterente.

Bron: Legal & Tax Nationale Nederlanden