Op 24 september jl. deed het Gerecht van de EU uitspraak in de zaak van de Europese Commissie tegen Nederland over de ruling die ons land maakte met het koffiebedrijf. Bij Starbucks constateerde de Commissie dat de Belastingdienst toestond dat een Zwitserse dochter een 'onterecht hoge prijs' voor koffiebonen rekende en dat royalty’s werden weggesluisd naar het Verenigd Koninkrijk. Zo drukte Starbucks Nederland de winst en hoefde het nauwelijks belasting te betalen. Het Gerecht oordeelde echter dat geen sprake was van ongeoorloofde staatssteun.

Door de Starbucks-zaak zette politiek Den Haag in 2015 het spotlicht vol op een praktijk die tot dan toe nauwelijks aandacht had gekregen. Maar toch zag de Tweede Kamer weinig. Vanwege de fiscale en bedrijfsgevoelige informatie zijn rulings namelijk geheim. "En dat vonden politici niet leuk", constateert Gunn, die is verbonden aan de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Sindsdien kwam Nederland onder groeiende internationale druk vanwege zijn rol in allerlei belastingontwijkingsconstructies. De Europese Commissie vond nóg twee bedrijven waarmee Nederland te gunstige rulings zou hebben afgesproken: Ikea en Nike. Maatschappelijke organisaties, wetenschappers en media onthulden de afgelopen jaren nog veel meer over de wijze waarop Nederland belastingontwijking faciliteert en hoe de fiscale lobby werkt van multinationals als Shell en Unilever. "Het was een smeltkroes. Al die zaken samen hebben voor een omslag gezorgd", zegt Gunn in NRC. "Starbucks was een soort beginpunt."

Het gevolg is dat Nederland met diverse maatregelen het slechte internationale beeld als belastingparadijs achter zich wil laten en onder meer het rulingbeleid per 1 juli van dit jaar flink verandert. Zo worden rulings voortaan anoniem gepubliceerd en kunnen bedrijven met een Nederlands adres, maar zonder feitelijke activiteiten (de brievenbusfirma’s) geen ruling meer krijgen. Bij de Belastingdienst zelf is de interne controle flink opgeschroefd. Voortaan moeten internationale bedrijven voor afspraken aankloppen bij het rulingteam van de Belastingdienst in Rotterdam, waar ze voorheen door twee inspecteurs afzonderlijk werden beoordeeld.

Twee andere fiscalisten, Van Eijsden en Le Blanc, constateren in het artikel dat de lijnen tegenwoordig veel langer zijn geworden. "Een ruling sluiten is ingewikkelder en moeilijker geworden" zo zeggen zij in de krant.

Het Financieele Dagblad stelt in een redactioneel commentaar dat Nederland het verleden als belastingparadijs nog wel even blijft achtervolgen en verwijst naar het eventuele hoger beroep van Vestager in de Starbucks-zaak en de rulings met Nike en Ikea. "Staatssecretaris Snel wil af van de reputatie van Nederland als fiscale vrijhaven. Dan helpt het niet als Nederland telkens rulings uit het verleden moet verdedigen waarvan Snel zelf aangeeft dat de fiscus die nu niet meer zo zou maken."

Bron: NRC/FD