Onderdeel van het Pensioenakkoord 2019 (pdf) is de introductie van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (zie onderdeel 3.4 van de Kamerbrief, pdf). Het onderwerp is in al het geweld rondom de Wet toekomst pensioenen (Stb. 2023, 216) wat op de achtergrond geraakt, maar zeker niet van tafel gevallen. Nu ligt er dus ter internetconsultatie een conceptwetsvoorstel.

De hoofdlijnen van dit concept wetsvoorstel zien er als volgt uit:

• De verzekering is verplicht voor alle zelfstandigen die voor de inkomstenbelasting ‘winst uit onderneming’ genieten.
• Er geldt een wachttijd van een jaar. Na dit ziektejaar komt een zelfstandige in aanmerking voor een arbeidsongeschiktheids-uitkering.
• De zelfstandige krijgt deze uitkering alleen als deze niet meer in staat is om door ziekte het minimumloon te verdienen.
• De uitkering is 70% van de winst vóór arbeidsongeschiktheid, tot maximaal het minimumloon.
• De uitkering loopt tot de AOW-leeftijd.
• De premie bedraagt ongeveer 6,5% van de winst uit onderneming, tot maximaal ongeveer € 195 per maand.
• De premie is fiscaal aftrekbaar.
• Er komt een ‘opt-out’ voor zelfstandigen die zich liever privaat verzekeren of al een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben. Hierbij geldt wel een aantal minimumvoorwaarden, waaronder:
  • De hoogte van de uitkering bij arbeidsongeschiktheid is niet lager zijn dan die op grond van de Wet BAZ.
  • De premie is minimaal gelijk aan die van de Wet BAZ.
  • De verzekering loopt tot de AOW-leeftijd.
• Voor bestaande arbeidsongeschiktheidsverzekeringen komt er overgangsrecht.

Belang voor de praktijk

Wat opvalt is dat de eerder genoemde flexibele wachttijd niet in het concept wetsvoorstel terugkomt. De wachttijd is standaard 52 weken. Eerder werd ook wel gesproken over de keuze voor een wachttijd van 26 of 104 weken.

Uit de eerste reacties valt op te maken dat lang niet alle zelfstandigen zitten te wachten op deze voor hen lastenverzwarende arbeidsongeschiktheidsverzekering. Dat wisten we natuurlijk al veel langer. Wij verwachten echter niet dat de wetgever aan dit bezwaar tegemoet komt. De redenen:

1. Niet-verzekerden hebben een onbedoeld concurrentievoordeel ten opzichte van hun verzekerde collega-zelfstandigen/werknemers in loondienst; en
2. Het is niet acceptabel dat zelfstandigen hun arbeidsongeschiktheidsrisico kunnen afwentelen op de bijstand, en daarmee op de samenleving. Hiermee vragen zij een solidariteit van de rest van Nederland die zij onderling niet wensen op te brengen.

De Wet BAZ vult een leemte in onze socialezekerheidswetgeving die tot twintig jaar geleden niet bestond. Tot 1 augustus 2004 kenden we namelijk de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ). En voor de WAZ was er de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet (AAW), die alle werkenden, dus ook zelfstandigen, verzekerde tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico.

Een ook nu weer gehoord bezwaar is de ‘hoge’ premielast. In vergelijking met de WAZ is deze echter een stuk lager. In 2003 (het laatste jaar waarin WAZ-premie werd geheven) bedroeg deze premie 8,8% van het belastbaar inkomen met een maximum van € 2.196. In het concept wetsvoorstel is dat nog maar circa 6,5% met een maximum van circa € 2.340 per jaar. Ook het percentage van de WIA-premie is hoger (2024: 7,54%). De premielast uit hoofde van de Wet BAZ is, mede gezien de fiscale aftrekbaarheid van deze premie, alleszins redelijk te noemen.

De consultatie van de Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen sluit op 23 juli a.s.

Bron: Legal & Tax Nationale Nederlanden