Spotlight

Met de verkiezingen in het zicht stond de spotlight weer even gericht op de eigen woning. De Nederlandsche Bank voerde een pleidooi om huizenbezitters net zoveel belasting over hun eigen huis te laten betalen als ze betalen over hun spaargeld. In de toekomst bestaan dan geen belastingverschillen meer tussen het huren en kopen van een huis. Vereniging Eigen Huis constateerde dat onder Nederlandse huizenbezitters weinig steun is voor een snellere afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Het Verbond van Financiële Beroepsorganisaties (VFBO) pleitte na een enquête onder de meer dan 10.000 aangesloten financieel adviseurs voor een sterke vereenvoudiging in de fiscale behandeling van de eigen woning. Woningbezit en daaraan gekoppelde schulden zouden fiscaal moeten verhuizen van box 1 naar box 3.

Gewenste verhuizing naar box 3

Ook eigenwoningspecialisten Jelle van den Berg en Ruben Stam zijn het erover eens: een verhuizing naar box 3 doet het meest recht aan de fiscale behandeling van de eigen woning. “Een eigen woning is géén bron van inkomen en hoort daarom, net als ander beleggingsvermogen, thuis in box 3.” Dat zegt Van den Berg, eigenaar van Duoberg Consultants en freelance docent fiscale economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “De hypotheekschuld moet meeverhuizen naar box 3. Hypotheekrente is dan dus niet langer aftrekbaar. Dit levert gelijkheid op tussen huizenbezitters die hun woning financieren met eigen of met vreemd vermogen.”

Woningkorting

“Het is aan de politiek om aan die simpele basis nog iets toe te voegen,” vervolgt Van den Berg. “Wil men het eigenwoningbezit blijven stimuleren, dan is een speciale woningkorting in de vorm van een bepaald percentage van de WOZ-waarde een optie. Bij dubbele woonlasten door een echtscheiding of verhuizing, kan een tijdelijke verdubbeling van die woningkorting uitkomst bieden. De volgende stap is de woningkorting ook toe te kennen aan huurders in plaats van de huidige huurtoeslag. Daarmee krijg je fiscale gelijkheid tussen huur en koop.”

Schokbestendig

Alhoewel ook Stam, werkzaam bij Legal, Compliance & Tax van Nationale-Nederlanden Bank, als fiscalist box 3 de meest logische plaats vindt voor de eigen woning, is dat voor hem niet het ultieme doel dat tegen elke prijs behaald moet worden. “We zijn het met z’n allen wel eens dat de eigenwoningregeling op de schop moet. Het hoe is belangrijk, maar nog belangrijker is de weg van de minste pijn. Hoe kunnen we de regeling wijzigen zonder al te grote schokeffecten op de besteedbare inkomens van huizenbezitters? Als die schokeffecten bij een verhuizing naar box 3 te groot zijn, moeten we daar niet voor kiezen.”

Broodnodige hervorming

Dat de eigenwoningregeling toe is aan hervorming blijkt ook uit twee onderzoeken uitgevoerd door Panteia en SEO in opdracht van het Ministerie van Financiën. De onderzoeksrapporten die in december 2019 aan de Eerste en Tweede kamer zijn aangeboden bevestigen wat iedereen al wist: de eigenwoningregeling is ongerijmd ingewikkeld voor burgers, adviseurs, hypotheekverstrekkers en Belastingdienst. Volgens Panteia is de huidige regeling niet goed houdbaar, controleerbaar, uitvoerbaar en handhaafbaar. SEO voegt aan dit opsommingsrijtje het woord ‘ondoelmatig’ toe.

Van den Berg wijst ook nog op de bouwstenennotities. “De bouwstenen 81 tot en met 85 hebben betrekking op de eigen woning en variëren van een gedeeltelijke aanpak van de eigenwoningregeling in box 1 tot aan een soort defiscalisering dan wel een verhuizing naar box 3 met een generieke vrijstelling gelijk aan de gemiddelde WOZ-waarde.”

Desillusie

Alle rapporten ten spijt blijft het voorlopig bij dagdromen over een verhuizing van de eigen woning naar box 3. Na de verkiezingsuitslag ligt een grootscheepse hervorming namelijk niet voor de hand. De vorming van een nieuw kabinet is nog maar net van start gegaan, maar de kans is groot dat in ieder geval VVD, D66 en waarschijnlijk ook CDA met elkaar gaan regeren. Na bestudering van de verkiezingsprogramma’s van deze drie politieke partijen komen Van den Berg en Stam tot de conclusie dat VVD en CDA alles zoveel mogelijk bij het oude willen laten. D66 heeft wel serieuze plannen voor een vereenvoudiging van de eigenwoningregeling binnen box 1, maar zal hier, gezien de te vormen coalitie, wellicht water bij de wijn moeten doen.

Omdat in de meeste verkiezingsprogramma’s niets wezenlijks is gedaan met de rapporten over de eigenwoningregeling is Stam bang dat deze verdwijnen in een stoffige bureaula. Het probleem zit bij de regels voor hypotheekrenteaftrek met in het kielzog de bijleenregeling en de fiscale aflossingseis. Als hier niets aan verandert, blijft de eigenwoningregeling onhanteerbaar. De hypotheekrenteaftrek is nu laag. Als het nieuwe kabinet vier jaar lang de vereenvoudigings- of hervormingshanddoek niet oppakt, wordt het voor een volgend kabinet alleen maar lastiger, zeker als in de tussentijd de hypotheekrente is gestegen.”

“Het meest logische moment van verhuizing van de eigen woning naar box 3 is per 2031,” vult Van den Berg aan. “Dan vervalt voor veel eigenwoningschulden de renteaftrek. Hopelijk sorteert het nieuwe kabinet de komende vier jaar voor op deze hervorming.”

Bouwsparen

Van den Berg is hoopvol gestemd en verwacht dat er de komende tijd toch in meer of mindere mate wordt gesleuteld aan de regelgeving rondom de eigen woning. De onlangs door de Tweede Kamer aangenomen motie over fiscaal gunstig bouwsparen voor starters, ziet hij als een eerste stap. “Dit stemt mij lichtelijk tot hoop dat er toch iets gaat gebeuren.”

“Bouwsparen klinkt heel mooi,” zegt Stam, “en komt eens in de zoveel tijd naar boven drijven. “Zowel ChristenUnie als SGP hadden dit in hun verkiezingsprogramma staan. Een waarschuwing is op z’n plaats: bij bouwsparen loop je de kans dat dit als instrument wordt gebruikt om de ‘Loan to Value’, die nu 100% is, naar beneden bij te stellen. Dat zou een hele slechte ontwikkeling zijn voor starters. Zij moeten dan veel eigen geld meenemen om hun eerste woning te kunnen kopen.”

Wensenlijstje

Stam en Van den Berg hebben nog een wensenlijstje voor het nieuwe kabinet. Bovenaan het lijstje van Stam staat vereenvoudiging. “Maak de eigenwoningregeling eenvoudiger en hanteerbaarder zodat iedereen, van belastingplichtige tot belastingadviseur en van geldverstrekker tot aan de Belastingdienst, de regels beter kunnen toepassen. En laat studieschulden minder zwaar meewegen bij de berekening van de maximale hypotheek. Mijn laatste wens ziet op de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning. Schaf deze grotendeelse bevoordeling van kinderen van vooral rijke ouders af. Dat is nu juist de categorie die deze fiscale subsidie helemaal niet nodig heeft.”

Van den Berg roept het nieuwe kabinet op om niet vier jaar te verspelen. “Neem alvast wat vereenvoudigingsmaatregelen voor de eigen woning. En als we het hebben over het stimuleren van het energievriendelijk maken van woningen nog een laatste hartenkreet: “Alsjeblieft geen fiscale aftrekbaarheid van duurzame verbeteringen, zoals de VVD wil. Dat maakt het fiscale woningstelsel alleen nog maar ingewikkelder. Kies in plaats van de fiscale route voor een energievriendelijke subsidieregeling.”

Bron: Redacteur Marit Muller