Op zich is het natuurlijk al raar dat een maatregel die net is ingevoerd, een jaar later alweer, via een andere maatregel, deels ongedaan wordt gemaakt. In de nota naar aanleiding van het verslag bij het Belastingplan 2024 (par. 10) lees ik namelijk dat de aftopping van de periodieke-giftenaftrek in de IB € 50 mln. structureel oplevert en de nu voorgestelde maatregel in de VPB en box 2-IB € 30 mln. kost. En uit die nota blijkt dat de voorgestelde VPB-maatregel “grotendeels betrekking heeft op dezelfde groep belastingplichtigen.” Dus de overheid neemt in het ene jaar wat hij in het volgende jaar weer deels teruggeeft. Niet bijster consistent zou ik zeggen.

Maar het is nog gekker. Men moet de voorgestelde maatregel even op zich laten inwerken wat dit betekent.

Stel een particulier wil € 10 mln. schenken aan een goed doel. Vóór 2023 zou hij dit gefaseerd in vijf jaar (bij een slimme timing in 4 jaar en 1 dag) doen, € 2 mln. per jaar. Vanaf 2024 kan hij dit in één keer doen via een eigen BV. Hij richt dan een nieuwe BV op, stort daarin € 10 mln. die de BV schenkt aan het goede doel, waarna de BV weer wordt geliquideerd. De liquidatie ‘levert’ hem een aanmerkelijkbelangverlies ‘op’ in box 2 van € 10 mln., dat hij in mindering kan brengen op zijn overige box 2-inkomen. Heeft hij geen box 2-inkomen (meer), dan kan hij dit verlies na ongeveer 2 jaar, omgerekend tegen 24,5%, in mindering brengen op de belasting over zijn box 1-inkomen. € 10 mln. schenken levert hem dus een aftrekpost op van minimaal € 2,45 mln. En dga’s met vermogen in hun bv(‘s) kunnen dit vermogen straks zonder box 2-heffing wegschenken aan het goede doel. Zo help je als overheid vakkundig een aanmerkelijkbelangclaim om zeep. Kinderloze dga’s zullen hier wel raad mee weten.

De kleine gever, tot € 100.000, heeft vanaf 2024 geen aftrekpost meer in de VPB, zodat de gift hem dan nog slechts de box 2-belasting bespaart en niet meer de VPB. Hier lijkt dus de kleine gever te zijn uitgespeeld tegen de grote gever. Met dank aan de goededoelensector, want ik lees in de parlementaire stukken dat de voorgestelde maatregel in nauw overleg met die sector tot stand is gebracht. Dan is ook maar meteen duidelijk welke gevers die sector belangrijker vindt!

Heeft het kabinet dit dan niet door? Zeker wel. De hierboven geschetste structuur, of zo men wil constructie, staat letterlijk zo uitgeschreven in de nota naar aanleiding van het verslag bij het Belastingplan 2024 (par. 10). Maar het kabinet doet er vergoelijkend over:

“Daarbij is het echter van belang te benadrukken dat om van deze gebruik te maken een vennootschap wel direct een (grote) gift aan een goed doel moet doen. Het voordeel van een eventuele belastingbesparing voor de gever zal kleiner zijn dan de gift. Deze goede doelen dienen bovendien de ANBI-status te hebben, waaraan strikte voorwaarden zijn verbonden, zoals het voor ten minste 90% beogen van het algemeen nut.”

Ik neem aan dat de ambtenaar op het Ministerie van Financiën die deze tekst moest opschrijven, zich hard op de knieën heeft geslagen van het lachen. Die had een goede middag! Wat een onzinargumenten zijn dit.

Natuurlijk geschiedt de belastingbesparing tegen het belastingtarief en dat bedraagt geen 100%. En natuurlijk moet het gaan om ANBI’s. Dat is bij de giftenaftrek in de IB ook zo. Het materiële verschil zit hem in het eerste-schijftarief in box 1, waartegen de periodieke gift aftrekbaar was (37% afgerond), en het box 2-tarief (24,5%/31%, en wellicht 33%, vanaf 2024), waartegen het aanmerkelijkbelangverlies aftrekbaar is; dit tariefverschil zal ook wel het verschil verklaren van € 20 mln. tussen beide maatregelen.

Overigens is het natuurlijk helemaal niet nodig om direct die grote gift te doen, zoals in de nota nog staat. Die kan men ook spreiden over een paar jaar, net zoals men dat deed met de periodieke-giftenaftrek, zij het dat de box 2-aftrekpost zich dan ook pas aan het eind, na de laatste gift, manifesteert. Tenzij de particulier de moeite neemt elke periodieke gift via een aparte nieuw opgerichte BV te laten lopen en die BV na elke gift liquideert.

Nog leuker wordt het natuurlijk als de ontvanger van die gift de ‘eigen’ ANBI is. En denk niet dat dit niet voorkomt. Men moet maar eens googelen naar hoeveel fiscale ANBI’s er zijn. Dat zijn er maar liefst (ongeveer) 45.000! En er zijn ongeveer 45 personen werkzaam bij het ANBI-team van de Belastingdienst. Dat zijn dus 1.000 ANBI’s per medewerker! Dacht u nu werkelijk dat al die 45.000 ANBI’s minutieus zijn en worden gecontroleerd? Natuurlijk niet. De nota naar aanleiding van het verslag eindigt dan ook met de vaste uitsmijter als zich een potentiële ‘constructie’ aandient:

“Mocht onverhoopt blijken dat in de praktijk constructies worden opgetuigd, dan zullen flankerende maatregelen worden overwogen om dit oneigenlijk gebruik tegen te gaan.“

Op die flankerende maatregelen kan men zich dus alvast voorbereiden, want natuurlijk zal de praktijk dit voordeel majoreren. Daar hoeft men geen groot ziener voor te zijn.

Tegen deze achtergrond komt ook wel in een merkwaardig daglicht te staan dat het kabinet zogenoemde ‘fiscale constructies’ wil aanpakken. Dat moet € 550 mln. structureel opleveren vanaf 2027. Ik vind het onbegrijpelijk dat het kabinet enerzijds fiscale constructies wil bestrijden – dat wil ik ook – maar vervolgens zelf een nieuwe fiscale constructie introduceert. Kennelijk is het geen ‘constructie’ als de overheid die bedenkt, en wel een ‘constructie’ als de adviespraktijk die bedenkt. De pot verwijt de ketel!

Als de donder intrekken dus deze onzalige fiscale maatregel. Giften horen niet thuis in de belastingheffing. Zoals elke hobby is dit inkomensbesteding. Men moet immers niet vergeten dat iedere burger van dit land, arm en rijk, feitelijk meebetaalt aan de giften van welgestelden. En voor het goede doel mag ik toch hopen dat burgers ook zullen blijven geven zonder fiscale aftrek. Zo niet, dan zou ik me als goed doel grote zorgen maken.