Allereerst was er de gedeelde stevige verontwaardiging over de wijze waarop het kabinet opereert in het asieldossier, waarover het grootste gedeelte van het debat ging. De oppositie maakt zich grote zorgen over het plan om, door gebruik te maken van noodwetgeving, het parlement buitenspel te zetten. Ook was de oppositie verenigd in haar weerstand tegen de geplande verhoging van de btw. In het debat werd herhaaldelijk geprobeerd om de coalitiepartijen op dit punt tegen elkaar uit te spelen. Inmiddels lijkt de deur op een kier te staan voor aanpassing van deze plannen mits daarvoor dekking wordt gevonden.

In het debat probeerden vooral Jetten (D66) en Bontenbal (CDA) de coalitiepartijen te verleiden om af te zien van de btw-verhoging op sport en cultuur. Daarbij werd Wilders (PVV) herinnerd aan zijn verkiezingsbelofte om de btw op boodschappen naar 0% te verlagen en werd hem verweten het leven voor normale mensen duurder te maken. Richting de VVD werd benadrukt dat een hogere btw de hardwerkende mkb-ondernemers hard raakt. Tegenover het NSC werd gewezen op de impact op de vrije pers en de (regionale) onderzoeksjournalistiek en naar de BBB werd aangegeven dat deze verhoging ook de Zwarte Cross en voetbalwedstrijden duurder maakt.

Verhoging btw

Alle coalitiepartijen benadrukten ook geen fan te zijn van deze btw-verhoging, maar dat het vooral noodzakelijk was om de begroting sluitend te krijgen. In dit licht zijn de coalitiepartijen bereid om deze maatregel te schrappen, mits er adequate alternatieve dekking wordt gevonden voor de € 2,3 miljard die deze maatregel moet opleveren. Vanuit de coalitie werd daarbij benadrukt dat in dat geval alle vier de coalitiepartijen akkoord moeten gaan met een alternatief voorstel. De huidige voorstellen vanuit de oppositie, zoals het afschaffen van fossiele subsidies en het verhogen van de accijns op tabak, hebben deze steun niet. D66 en het CDA blijven daarom zoeken naar een acceptabel alternatief.

In het verlengde hiervan benadrukten Timmermans (GL-PvdA) en Dijk (SP) dat mensen met een kleine portemonnee (te) weinig profiteren van de financiële en fiscale plannen van dit kabinet. Daarbij wezen ze er herhaaldelijk op dat vermogenden en aandeelhouders fiscale kortingen krijgen, maar dat er weinig gebeurt om (kinder)armoede tegen te gaan en de koopkracht voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt te verbeteren. De coalitiepartijen konden deze kritiek vrij makkelijk naast zich neerleggen door enerzijds te verwijzen naar hun politieke keuze om vooral de lastenverzwaringen voor ondernemers terug te draaien en anderzijds aan te geven dat er onder de streep voor iedereen een lastenverlichting is gerealiseerd.

Parlementair

In het eerste inhoudelijke debat over de inhoudelijke en financiële plannen bleef er door de focus op het asieldossier weinig ruimte over voor de andere onderwerpen. Desondanks werden er ook over de fiscale dossiers verschillende vragen gesteld. Bontenbal (CDA) en Bikker (CU) benadrukten dat de plannen van het kabinet het belastingstelsel alleen maar ingewikkelder en niet eenvoudiger maken. In dit licht wilden ze weten wanneer er echte stappen gezet worden om het belastingstelsel te vereenvoudigen en wanneer er een tijdslijn komt voor de hervorming van het toeslagenstelsel. Door Timmermans (GL-PvdA), Jetten (D66), Ouwehand (PvdD) en Dassen (Volt) werd er geageerd tegen de (herintroductie van) ‘fossiele subsidies’.

Dassen (Volt) brak een lans voor een progressieve erfbelasting en Yeşilgöz (VVD) vroeg het kabinet om met “een agenda voor werkend Nederland te komen” op basis waarvan verschillende stappen gezet worden om “werken meer lonend te laten worden”. Al deze fiscale vragen en opmerkingen schoof de premier zoveel mogelijk door naar de Algemene Financiële Beschouwingen, die begin oktober plaatsvinden. Dan zal blijken of de coalitie daadwerkelijk openstaat voor aanpassingen in hun financiële plannen.