Een commissie gaat op zoek naar oplossingen voor de problemen in de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken) schrijft in een brief aan de Kamer dat ze laat onderzoeken hoe de hardheden, waardoor de arbeidsongeschiktheidswet in veel gevallen onbedoeld hard uitpakt in de praktijk, kunnen worden verholpen.
De zoektocht naar oplossingen, ook voor problemen door de lange achterstanden bij uitkeringsinstantie UWV, stond al aangekondigd in het coalitieakkoord. De WIA wordt vaak genoemd als voorbeeld van een wet die theoretisch goed in elkaar zit, maar in de praktijk onredelijk en hardvochtig kan uitpakken.
Zo vallen mensen van wie wordt 'berekend' dat ze voor 35 procent of minder arbeidsongeschikt zijn buiten de boot en krijgen geen WIA. Het idee is dat deze mensen kunnen blijven werken, maar in de praktijk is dat vaak niet zo: relatief werken net zoveel '35-minners' (minder dan de helft) als mensen met een hogere arbeidsongeschiktheid, die dus wel recht hebben op een WIA.
Een ander probleem in de WIA is dat mensen vanaf het derde jaar dat ze (deels) arbeidsongeschikt zijn, hun uitkering flink zien dalen. De manier waarop arbeidsongeschiktheid wordt 'vastgesteld' is bovendien ingewikkeld en volgens de vakbonden "onbegrijpelijk". Die zou niet aansluiten bij de praktijk. Bovendien zijn er grote achterstanden bij het UWV door een tekort aan verzekeringsartsen: minder dan één op de drie WIA-aanvragen wordt op tijd afgehandeld, gemiddeld wachten aanvragers zo'n vier maanden.
De onafhankelijke commissie die Van Gennip in het leven roept, moet oplossingen aandragen voor een "toekomstbestendig stelsel rond ziekte en arbeidsongeschiktheid ... zowel binnen het huidige stelsel als meer fundamenteel en afwijkend daarvan". De commissie begint in november, en moet begin 2024 een rapport opleveren.
Dat er zoveel tijd overheen gaat, kwam Van Gennip al op harde kritiek van de vakbonden te staan, maar de bewindsvrouw wijst erop dat ze intussen ook al maatregelen wil nemen om hardheden te vermijden.
Ook hoeven 60-plussers die een WIA aanvragen, tijdelijk niet meer door een verzekeringsarts gekeurd te worden. Dat mogen bepaalde arbeidsdeskundigen van het UWV tot eind 2023 zelf doen.
Het UWV schreef in een rapport over de uitvoering al dat oplossingen voor de WIA-hardheden "om verschillende redenen fundamenteel moeten zijn". Snelle ingrepen, waardoor iemand bijvoorbeeld al recht heeft op een WIA bij een lager arbeidsongeschiktheidspercentage, leiden "tot vergelijkbare hardheden" en zijn daarnaast "niet realistisch" zolang de achterstanden bij het UWV niet zijn weggewerkt. "Wel vragen stelselwijzigingen om zorgvuldige wetgeving", waarschuwt de uitvoerder.
Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Informatiesoort: Nieuws