In de zaak (Rechtbank Noord-Holland 29 juni 20, ECLI:NL:RBNHO:2020:4630) speelt zich het volgende af. Een man heeft een LAT-relatie met zijn vriendin. Hij geniet een AOW-uitkering voor alleenstaanden. Op 10 mei 2019 treedt het stel in het huwelijk onder het maken van huwelijkse voorwaarden (‘koude uitsluiting’). Ook na het huwelijk blijven ze apart wonen en voeren ze geen gemeenschappelijke huishouding.

Naar aanleiding van het huwelijk verlaagt de Sociale Verzekeringsbank de AOW-uitkering voor alleenstaanden naar een AOW-uitkering voor gehuwden. De man ervaart dit als onrechtvaardig en wijst er op dat zij duurzaam gescheiden leven en er geen kostenvoordeel is.

De rechtbank oordeelt dat er geen sprake is van 'duurzaam gescheiden leven' in de zin van artikel 1, derde lid, aanhef en onder b, van de AOW. Daardoor wordt de man niet als ongehuwde aangemerkt.

Het echtpaar heeft verklaard al 15 jaar een latrelatie te hebben. Zij hebben altijd apart gewoond, zijn niet van plan om te gaan samenwonen en hebben gescheiden financiën. Wel hebben zij de sleutel van elkaars woning. Zij zien elkaar één keer per week en koken en eten dan samen en de echtgenote blijft dan in zijn woning slapen. Ook maken ze samen uitstapjes en gaan ze samen op vakantie. Zij hebben telefonisch en via internet contact. Soms gaan ze gezamenlijk op bezoek of ontvangen bezoek. Zij geven aan zich naar de buitenwereld te presenteren als een echtpaar.

Uit deze feiten en omstandigheden blijkt niet ondubbelzinnig dat het echtpaar duurzaam gescheiden leeft, nu zij regelmatig gezamenlijk activiteiten ondernemen en zich ook naar buiten toe als echtpaar presenteren. Volgens de rechtbank kan niet worden gezegd dat het echtpaar een eigen leven leidt als waren zij niet gehuwd. De omstandigheden dat eiser en zijn echtgenote ieder een eigen huishouding voeren en financieel onafhankelijk zijn van elkaar zijn niet doorslaggevend voor een andere conclusie.

Belang voor de praktijk

Een huwelijk met grote financiële gevolgen voor de man in kwestie. De gehuwden AOW is immers ruim € 400 lager dan de AOW-uitkering voor alleenstaanden. Alleenstaanden krijgen meer AOW omdat zij hun kosten van levensonderhoud niet kunnen delen met een huisgenoot. Dat is ook wat de man aanvoert. Toch vangt hij bot bij de rechter.

De hoofdregel is dat het aangaan van een huwelijk ertoe leidt dat vanaf dat moment recht bestaat op gehuwden AOW. Op die hoofdregel is een uitzondering indien er sprake is van duurzaam gescheiden leven. Volgens vaste rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep is van duurzaam gescheiden leven sprake indien ten aanzien van gehuwden de toestand is ontstaan dat, na de door beiden of één van hen gewilde verbreking van de echtelijke samenleving, ieder afzonderlijk zijn eigen leven leidt alsof hij niet met de ander was gehuwd en deze toestand door hen beiden, althans door één van hen, als bestendig is bedoeld. Daar was gelet op de feitelijke omstandigheden geen sprake van.

AOW-uitkering excl. vakantietoeslag per 1-7-2020 (bruto)	Per maand
Gehuwden of samenwonenden	€  844,40
Gehuwden of samenwonenden met maximale toeslag (partner jonger dan AOW-leeftijd)	€ 1.688,80
Alleenstaande	€ 1.245,04

Bron: Fiscaal Juridisch Adviesbureau Nationale Nederlanden