Al meer dan 75.000 grote en middelgrote organisaties in Nederland werken volgens Horizontaal Toezicht. En ook Grant Thornton biedt klanten de mogelijkheid deel te nemen aan Horizontaal Toezicht, via een individueel of intermediairsconvenant. En dit aantal groeit gestaag. "Niet voor niets", zegt Robert Heijjer. "Deze vernieuwde werkwijze van de Belastingdienst kan organisaties veel voordelen opleveren. Horizontaal Toezicht helpt bij het tijdig signaleren en beheersen van fiscale risico's, waardoor je als ondernemer sneller duidelijkheid hebt over de positie van de organisatie. Deze rust en zekerheid is voor veel ondernemers meer dan prettig. Daarnaast, hoe sneller de aangifte plaatsvindt, hoe meer ruimte je ervaart voor je werkelijke passie: ondernemen. Ten slotte is het plezierig werken met een vast contactpersoon. Dit horen wij ook terug van middelgrote organisaties."

Verbeterpunten zijn er ook. Onlangs nog kreeg Horizontaal Toezicht een corrigerende tik op de vingers middels een onderzoeksrapport van de commissie Stevens. Eerder onderzoek onder 250 middelgrote organisaties door Grant Thornton wees uit dat de informatieverstrekking en snelheid van rapporteren door de Belastingdienst aandachtspunten zijn. Robert Heijjer reageert: "Horizontaal toezicht is bezig volwassen te worden. Dat bepaalde plooien glad gestreken moeten worden, is logisch. Deze manier van werken vraagt om een transparante houding en andere vaardigheden en competenties. Denk daarbij aan inlevingsvermogen en jezelf kwetsbaar opstellen. Een dergelijk cultureel proces vergt tijd en aandacht. Toch zijn wij ervan overtuigd dat Horizontaal Toezicht op lange termijn tot efficiencywinst leidt, bijdraagt aan groei en minder bureaucratie."

Werken volgens Horizontaal Toezicht betekent samenwerken tussen organisatie en de Belastingdienst op basis van de begrippen ‘transparantie, wederzijds vertrouwen en begrip'. Ruud de Frankrijker van Belastingdienst Haaglanden licht toe: "Dat vraagt een open en transparante houding van de Belastingdienst, bijvoorbeeld door snel een standpunt in te nemen. De Belastingdienst doet daarbij een beroep op de verantwoordelijkheid van de ondernemer en zijn dienstverlener, in dit geval Grant Thornton. In de praktijk betekent dit dat hij zijn processen op orde moet hebben (‘in control zijn') en vraagstukken vooraf dient te bespreken. Als Belastingdienst beperken wij onze activiteiten daarmee tot vooroverleg en het monitoren van het proces. Wel moeten wij het gevoel hebben dat de ondernemer en/of zijn fiscalist zijn zaken op orde heeft."

1. Samenwerken op basis van transparantie, begrip en wederzijds vertrouwen. Hoe is dit binnen de Belastingdienst georganiseerd?

"Als klant, rechtstreeks of via Grant Thornton, krijg je een vast persoonlijk aanspreekpunt. Deze persoon heeft binnen de Belastingdienst een uitgebreid team specialisten achter zich staan, onder meer op het gebied van inkomensheffing, vennootschapsbelasting, omzetbelasting en loonheffing. Zij doen er alles aan om een klant zo snel mogelijk duidelijkheid te geven t.a.v. de casuïstiek die is voorgelegd. Je kunt zeggen dat de lijntjes nu korter zijn, de samenwerking is intensiever en de verhoudingen zijn meer open. Dit is niet vanzelf zo gekomen. Aan de nieuwe structuur en werkwijze zijn veel gesprekken en ook trainingen aan vooraf gegaan. De medewerkers zijn onder meer geselecteerd op competenties als lef, besluitvaardigheid en inlevingsvermogen."

2. Wat horen jullie terug van organisaties die werken volgens Horizontaal Toezicht?

"Wij krijgen rechtstreeks ook enthousiaste reacties van klanten. Mensen vinden het fijn om een direct aanspreekpunt te hebben, het contact is eenvoudig gelegd. Een voorbeeld. Recent vond hier in de regio een overleg plaats tussen een reeks accountantsorganisaties en de Belastingdienst over de waardering van tuinbouwgrond. Een van de vestigingen wilde graag in dit overleg participeren. Om dat te voor elkaar te krijgen, nam de desbetreffende kantoormanager contact op met de interne contactpersoon Horizontaal Toezicht. De kantoormanager was benieuwd wat er met deze wens zou gebeuren. Binnen een dag waarop het onderwerp was geadresseerd, werd er contact gelegd. Organisaties vinden het plezierig dat ze snel duidelijkheid hebben over een geschil, waardoor de risico's beperkt blijven. De grondhouding is een stuk positiever dan dat deze in het verleden was."

3. Er zijn valkuilen. Hoe ervaren jullie dit?

"Horizontaal Toezicht vraagt om ander gedrag, het is een nieuwe manier van samenwerken. En dat is wennen, voor alle partijen. Het is dan ook een illusie om te veronderstellen dat alles altijd naar wens verloopt. Wel gaan we er gezamenlijk alles aan doen om onze samenwerking te laten groeien en onze wederzijdse processen en inzichten steeds verder te professionaliseren. Zo vinden er ieder kwartaal evaluaties plaats om vast te stellen wat goed verloopt en wat voor verbetering vatbaar is. Belangrijk is dat onze medewerkers de contactpersonen van hun organisatie informeren omtrent hun ervaringen zodat hier een leercirkel op gang komt. Een voorbeeld waarin het wel eens mis gaat is als de fiscaal dienstverlener wat terughoudend is in het presenteren van de feiten en omstandigheden, of als dit zo wordt ervaren. De reactie van de medewerker van de Belastingdienst is dan vaak ook met meer voorbehoud. Daardoor ontstaat er sneller een wederzijds gevoel van wantrouwen, waardoor men geneigd is terug in het oude gedrag te schieten.

4. Ondernemers zijn wel eens bang dat het speelveld kleiner is geworden.

"Een groot misverstand over Horizontaal Toezicht is dat ondernemers de grenzen niet meer kunnen opzoeken. Of dat er beperkt ruimte is om te adviseren over fiscale voordelen. Dat kan nog steeds, uiteraard binnen de grenzen van de wet en regelgeving. We streven naar een gelijk speelveld, voor iedereen."
Gaat het dan altijd goed? "Uiteraard komt het voor dat er in de gesprekken een inhoudelijk verschil van mening blijkt te bestaan. Dat hoort erbij en omschrijven wij als ‘agree to disagree'. Er is dan geen verschil van mening omtrent de feiten en omstandigheden, maar wel over de wijze waarop deze moet worden geïnterpreteerd. We besluiten dan gezamenlijk om dit aan de rechter voor te leggen en conformeren ons aan zijn beslissing. Echter, we streven er naar om er samen uit te komen."

5. Wat zijn jullie ambities?

"Ons streven is om eind 2013 zo'n 25% van de ondernemers aangemeld te hebben voor deelname aan het horizontaal toezicht. We zijn klein begonnen, maar groeien gestaag!"

KADER: Over Horizontaal toezicht

Het doel van Horizontaal Toezicht volgens de Belastingdienst is om het proces van transactie naar aangifte en aanslag beter en efficiënter te organiseren. Het accent ligt op de fase voor de aangifte, op optreden in de actualiteit en samenwerking tijdens het gehele proces. Voor de ondernemer houdt dit in dat hij zijn fiscale processen ‘op orde' heeft en vraagstukken vooraf met de Belastingdienst bespreekt. De Belastingdienst beperkt zijn activiteiten tot vooroverleg en monitoring. Hierdoor beperkt de Belastingdienst haar activiteiten tot vooroverleg en kan zij sneller een standpunt innemen. Het resultaat: de ondernemer heeft sneller duidelijkheid over de positie van de organisatie en creëert meer ruimte om te ondernemen.

Bron: Grant Thornton