‘‘Een uil, ja, ik zie een uil!'', orakelde Lidewij Edelkoort op 12 augustus 2012 in het programma Zomergasten. Prompt verschenen er in het straatbeeld overal uilen. Daarmee was de status van de pauw als trendvogel definitief achterhaald. De pauw was dan ook onderhevig aan het kenmerk van een trend: een nader aan te duiden ontwikkeling die binnen een bepaald tijdsbestek evolueert. De eindigheid van een trend kan op korte termijn of op langere termijn blijken. Ook in fiscalibus is sprake van trends. Niet al deze ontwikkelingen zijn positief te noemen.
Steeds vaker duiken handige clubjes op die op ogenschijnlijk simpele wijzen een verdienmodel weten te maken van factoren die primair bedoeld zijn om bij te kunnen dragen aan de rechtsbescherming. Ten aanzien van WOZ-zaken leidde dit onder meer tot de Richtlijn van de belastingkamers van de gerechtshoven inzake vergoeding van proceskosten bij WOZ-taxaties (Stcrt. 2012, 26039). Daarin wordt nauwgezet aangegeven welk uurtarief moet worden toegepast voor de vergoeding van de kosten van een taxatieverslag in WOZ-procedures. De rechter kan hier in uitzonderlijke gevallen van afwijken.
Ondanks dergelijke oplossingen blijft door de creativiteit van de burger voor de wetgever het onheilspellende scenario van Hansje Brinker bestaan. Voor elk gat in de dijk dat wordt gedicht, ontstaan er tien nieuwe. Tegelijkertijd wenst de goedwillende burger niet voor de daden van zijn kwaadwillende medeburger te worden gestraft, door bijvoorbeeld een toename in zijn administratieve lasten. Het fiscale handhavingsspectrum zal, zo voorspel ik jullie, steeds breder worden. Faciliteiten voor compliante burgers enerzijds en sancties voor niet-compliante burgers anderszijds zal overigens een trend zijn die overheidsbreed te zien zal zijn.
Een andere ontwikkeling die invloed heeft op het fiscale overheidsbeleid is de toenemende vraag naar transparantie. Dit is, naast vertrouwen en begrip, één van de pijlers waarop horizontaal toezicht steunt. Daarnaast is transparantie het toverwoord in de initiatieven van de EU, G20 en OESO ten aanzien van de bestrijding van belastingontduiking. Ook zien we de roep om transparantie toenemen waar het gaat om het inzichtelijk maken van de betaalde belastingbedragen aan de nationale schatkist, met dank aan onder andere Starbucks.
De impact die de toenemende transparantie zal hebben op het dagelijks leven van de (traditionele) belastingadviseur mag niet worden onderschat. De behoefte aan exotische belastingstructuren zal afnemen. Het verlangen naar een continu inzicht in de mate van compliance zal de boventoon gaan voeren, onder meer door de steeds belangrijker wordende rol van ethiek. Daarnaast vervagen de lijnen tussen het fiscale recht en andere gebieden, zoals accountancy, bedrijfskunde en bedrijfseconomie. De belastingadviseur zal dus van meer markten thuis moeten geraken om nog mee te kunnen doen in de moderne wereld. Idealiter sluiten opleidingen daar bij aan, het liefst in een zo vroeg mogelijk stadium.
Tot zover deze fiscale trendwatching. We zullen zien welke fiscale trends de status van de uil kunnen evenaren.
Informatiesoort: Uitvergroot
Rubriek: Belastingrecht algemeen