Het op Prinsjesdag ingediende wetsvoorstel voor de uitfasering van het pensioen in eigen beheer (onderdeel van het pakket Belastingplan 2017) is niet uit de lucht komen vallen, getuige de onder andere op 1 juli 2016 verschenen brief met de definitieve oplossingsrichting voor het eigenbeheerpensioen van de dga. Het hele uitfaseertraject is nu in detail uitgewerkt in het wetsvoorstel.
Schenkingselement
Die details bevatten nogal wat losse eindjes. Het schenkingselement is daar volgens Staats, werkzaam bij bureau vaktechniek BDO belastingadviseurs en universitair docent op het Fiscaal Instituut van Tilburg University, een goed voorbeeld van. "Soms zijn niet meer (alle) aandelen in de (pensioen)-bv in handen van de dga zelf. Wanneer die (voormalig) dga als pensioengerechtigde dan in 2017 of later kiest voor de afkoop- of omzettingsmogelijkheid, dan ziet het kabinet dit als een belaste schenking aan de huidige (mede) aandeelhouder(s) van de bv. Er zou dan in de regel sprake zijn van een bevoordeling van deze aandeelhouder(s) door de (voormalig) dga, maar dat is wat mij betreft te kort door de bocht en te ongenuanceerd. Het kabinet zal deze 'regel' veel beter moeten onderbouwen want lang niet in alle situaties – zoals de situatie dat de aandelen in de eigenbeheer-bv al langer bij een ander berusten – zal altijd sprake zijn van een bevoordelingsbedoeling en zonder deze bedoeling geen schenking en dus ook geen schenkbelasting."
Omvangrijk traject
Staats waarschuwt ook voor de omvang van het traject."Ook dit is een voorbeeld van een los eindje,nu het kabinet in het wetsvoorstel en de bijbehorende memorie van toelichting geen enkele aandacht besteedt aan het in goede banen leiden van de uitfasering. Uitgaande van de cijfers waren er in 2009 circa 141.500 bv's met een pensioenvoorziening in eigen beheer. Alle dga's van die bv's inclusief hun (gewezen) partners zullen op korte termijn moeten worden geadviseerd over de voor hen beste keuze: afkopen, omzetten of bevriezen van het pensioen in eigen beheer."
"Het is te verwachten dat iedereen in 2017 duidelijkheid wil," vervolgt Staats, "want ingeval van afkoop is – naast de fiscale (balans)waarde op 31 december 2015 – de afkoopwaarde op het moment van afkoop cruciaal. Tot aan dat moment stijgt het effectieve tarief met de dag. Niet alleen de fiscale pensioenpraktijk staat aan de vooravond van een omvangrijk adviestraject. Ook de met leegloop kampende Belastingdienst kan zich naar alle waarschijnlijkheid gaan opmaken voor vele duizenden overlegverzoeken. Hoe het kabinet dit allemaal voor zich ziet, is mij een raadsel. Een enkele passage in de memorie van toelichting over een informatieplicht, is volstrekt ontoereikend."
Bedenkingen
Staats heeft sowieso bedenkingen bij de hele afkoopmogelijkheid als oplossing voor het pensioen in eigen beheer. "Het verschil tussen commerciële en fiscale waarde van de in eigen beheer gehouden pensioenaanspraak als belangrijkste knelpunt en de hierdoor ontstane dividendklem, wordt ook opgelost met de geboden mogelijkheid om het eigenbeheerpensioen om te zetten in een oudedagsverplichting. Waarom dan toch een fiscaal gunstige afkoopregeling die alleen is voorbehouden aan de dga met pensioenopbouw in zijn eigen bv? De rest van werkend Nederland zal immers vanaf pensioeningangsdatum gewoon belasting moeten betalen over de pensioenuitkeringen, zonder een douceurtje in de vorm van fiscaal gunstige afkooptarieven.
Budgettaire kwestie
Dat de afkoopregeling een positief effect heeft van circa € 2 miljard op de begroting voor 2017, valt te bezien. Het kabinet verwacht dat zo'n 36% van de dga's het pensioen in eigen beheer zal afkopen, maar Staats is hier niet van overtuigd. De afkoopmogelijkheid klinkt interessant in de oren, maar is dat lang niet altijd en bovendien ontbreekt vaak het geld om de verschuldigde loonbelasting direct met de fiscus af te rekenen. Bij het alternatief, omzetting in een oudedagsverplichting, speelt directe afrekening geen rol – dit kost pas geld op het moment van uitkeren – en men is toch van de dividendklem af."
Die budgettaire opbrengst van € 2 miljard is dus maar de vraag, terwijl het geld al wel is uitgegeven aan de voorgestelde stapsgewijze verlenging van de eerste schijf in de Vpb vanaf 2018.
Verkeerde stimulans
De opmerking van het kabinet dat een extern verzekerd pensioendeel alleen nog in 2016 kan worden teruggehaald naar eigen beheer, is volgens Staats geen goede zaak. "Het kabinet moedigt dga's hiermee aan om geld dat daadwerkelijk extern voor de oude dag is weggezet, terug te halen in de risicosfeer. Dat is wat mij betreft een verkeerde stimulans van het kabinet.
Visieloze keuze
Het wetsvoorstel uitfasering pensioen in eigen beheer overziend kan Staats naar eigen zeggen het voorstel niet anders dan bestempelen als een visieloze keuze van het kabinet. "Het biedt een oplossing op korte termijn voor de problemen met het eigenbeheerpensioen. Wat dit betekent voor de oudedag van de dga in de toekomst, dat is aan de dga zelf. Daarmee schuift het kabinet de zorgplicht van de overheid te gemakkelijk af."
Staats herhaalt zijn eerdere boodschap uit een interview voor TaxLive in 2015: "Eigen verantwoordelijkheid in deze vind ik een te gemakkelijke afdoener, nu het aantal dga's en ondernemers (inclusief zzp-ers) groeit waardoor de druk op de maatschappij toeneemt als deze groepen niets extra's regelen voor hun oudedag."
Van het wetsvoorstel uitfasering dga-pensioen in eigen beheer is een video verschenen op TaxVisions. De video is onderdeel van de acht video's die ook zijn vrijgegeven op YouTube over ondermeer de belangrijkste fiscale wijzigingen uit het Belastingpakket 2017.
Bron: Redacteur Marit Muller