Uit het arrest van de Hoge Raad van 20 mei 2022 volgt dat er geen juridische verplichting is om aan de niet-bezwaarmakers rechtsherstel te bieden. Het kabinet heeft tijdens de integrale besluitvorming over de begroting besloten om geen op rechtsherstel gerichte compensatie te bieden aan de niet-bezwaarmakers vanwege budgettaire – en uitvoeringsgevolgen. Daardoor lopen naar schatting ruim 1 miljoen mensen enige vorm van compensatie mis.

Naar aanleiding van de vele verzoeken tot ambtshalve vermindering door niet-bezwaarmakers heeft de staatssecretaris overleg gevoerd met betrokken partijen. Om ervoor te zorgen dat de vele individuele procedures zo min mogelijk belastend zijn voor alle betrokkenen stelt het kabinet voor om een 'massaal bezwaar plus'-procedure in te richten. Het wordt daarmee mogelijk om een procedure massaal bezwaar aan te wijzen wanneer dezelfde rechtsvraag van belang is voor de beslissing op een groot aantal verzoeken tot ambtshalve vermindering. De rechter doet dan in één of enkele keren uitspraak voor alle gedupeerden.

Om de procedure 'massaal bezwaar plus' mogelijk te maken is een wetswijziging nodig. Hiertoe wordt door de staatssecretaris een nota van wijziging ingediend op het Belastingplanpakket, zo schrijft hij in zijn brief aan de Tweede Kamer.

Rechtsvraag

Voor het formuleren van de rechtsvraag treedt de staatssecretaris de komende periode in overleg met betrokken partijen. Dat zijn de Consumentenbond, de Bond voor Belastingbetalers en de beroepsorganisaties van belastingadviseurs. "Het voordeel is dat niet iedereen individueel een brief naar de Belastingdienst hoeft te sturen, wetende dat het bezwaar zal worden afgewezen. En dat je daarna dan weer naar de rechter moet stappen. We zijn blij dat dit van de baan is", aldus directeur Sandra Molenaar van de Consumentenbond, die naar eigen zeggen bijna 70.000 aanmeldingen kreeg voor de opgezette 'Spaartaksclaim'.

Het kabinet zag ook dat individuele bezwaren tegen het niet krijgen van compensatie veel werk opleverden, "zowel voor belastingplichtigen en belastingadviseurs als voor de Belastingdienst". Door de gezamenlijke procedure "hoeven niet alle verzoeken individueel behandeld te worden, waarmee ernstig verstorende effecten op de uitvoering door de Belastingdienst worden voorkomen. De al ingediende verzoeken worden apart gehouden tot er een uitspraak is." Begin volgend jaar volgt meer duidelijkheid over de procedure.

Kansloos?

Het kabinet staat nog wel achter haar eerdere beslissing en verwacht niet dat nieuwe procedures voor niet-bezwaarmakers een grote kans op rechtsherstel opleveren. Cor Overduinbelastingadviseur van Grant Thornton, is daar niet van overtuigd. Hij staat de Bond voor Belastingbetalers al jaren bij in procedures tegen box 3. In het FD zegt hij: "Het ligt minder zwart-wit dan de staatssecretaris het doet voorkomen. De rechtsvraag is veel groter en algemener dan waarover de Hoge Raad zich in mei heeft uitgesproken."

Overduin verwijst hierbij naar Van Rijs voorganger Eric Wiebes die in 2015 besloot dat de uitkomst van de toen lopende massaalbezwaarprocedure voor de jaren 2015-2016 ook voor niet-bezwaarmakers zou gelden. Dat besluit is nooit ingetrokken.

Hoogleraar belastingrecht Philippe Albert vindt dit argument spitsvondig, maar juridisch kansloos. "'Het besluit uit 2015 geldt enkel voor de jaren 2015 en 2016, niet voor de jaren erna. Voor 2017, 2018 en 2019 heeft de staatssecretaris namelijk nieuwe besluiten genomen. Die besluiten hebben voorrang en daarin staat dat je tijdig bezwaar moet hebben gemaakt om rechten te kunnen ontlenen aan een massaalbezwaarprocedure", zegt de hoogleraar in het FD.

Dossier Box 3 bijgewerkt

Lees ook het geactualiseerde Dossier Box 3 over dit onderwerp. De dossierpagina Rechtsherstel is bijgewerkt in het onderdeel 'Niet-bezwaarmakers' (5).

Verder is de dossierpagina Overbruggingswetgeving bijgewerkt. Dit houdt verband met de Kamerbrief over nota's van wijziging pakket Belastingplan 2023 van 3 november 2022. De staatssecretaris gaat in op vragen over het aandeel in het vermogen van een VvE, verpachte landbouwgronden en het opnemen van een tegenbewijsregeling in de Overbruggingswetgeving box 3. In verband hiermee zijn de onderdelen 'Berekening rendement box 3 vanaf 2023' (3) en Aandachtspunten (6) geactualiseerd.

Bron: ANP/FD/Redactie TaxLive