Bij het fraudebeleid van de overheid zijn in het verleden grondrechten van mensen "massaal en met voeten getreden", zei voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) donderdag voor de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek doet naar de fraudeaanpak. Wat hem betreft heeft deze affaire terecht de naam toeslagenschandaal gekregen, maar is er ook sprake geweest van een "grondrechtencrisis of grondrechtenschandaal".
Door onrechtmatig gebruik te maken van data werden grondrechten geschonden, aldus Wolfsen, bijvoorbeeld op het gebied van discriminatie, het recht je goed te kunnen verdedigen voor een rechter of het genot van eigendom.
"Als je ziet hoe regels werden toegepast, dan vielen die altijd voordelig uit voor de overheid en bijna altijd nadelig voor de burger. Als je dat op een rij zet, dan hebben we een breder probleem dan enkel dat van toeslagen of beboeten", stelde hij.
De organisatie van Wolfsen constateerde dat de Belastingdienst mensen selecteerde op hun tweede nationaliteit in een risicoclassificatiesysteem. "Totaal irrelevant en onrechtmatig", aldus Wolfsen, als het gaat om kinderopvangtoeslag of andere belastingzaken. Deze praktijk werd bij aanvankelijke navraag tegenover de privacywaakhond glashard ontkend, aldus Wolfsen. Hij zei zoiets "niet vaak" eerder te hebben meegemaakt.
Wolfsen hekelde de cultuur bij overheidsinstanties zoals de Belastingdienst, die zich onvoldoende bewust zijn geweest van gevaren rondom persoonsgegevens. "Het gaat om bewustwording om heel voorzichtig met de informatie van mensen om te gaan. Er ging daar gewoon een zwarte lijst rond gevuld met allemaal geroddel. En dat in een sfeer van: we delen alles met iedereen en iedereen moet overal bij kunnen." Dat mensen onterecht werden behandeld als fraudeur noemde hij "verschrikkelijk".
"Als je ziet hoe het kan misgaan met data en kan misgaan met kwetsbare mensen die massaal onder toezicht worden gevolgd. Met discriminatoire dingen die naar boven zijn gekomen en hoe dat daar een rol in heeft gespeeld. Er extra belangstelling is voor iemand vanwege het enkele feit dat je bent wie je bent of de nationaliteit die je hebt en dat je dan uitgesloten wordt. Dat is heel heftig en treft je in de kern van je zijn. Als je als eerzame burger wordt aangemerkt als fraudeur door een combinatie van gegevens: Kafka in de huidige tijd."
Bron: ANP
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Toeslagen en zorgverzekeringswet