Op 1 juli 2015 stuurde staatssecretaris Wiebes van Financiën zijn uitwerking van twee mogelijke oplossingsrichtingen voor het pensioen in eigen beheer naar zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Uitgewerkt zijn de zogenoemde oudedagsbestemmingsreserve en het oudedagssparen in eigen beheer. De redactie van TaxLive vroeg Staats om zijn mening over het toekomstplan voor pensioenopbouw in eigen beheer.

Welke principale vraag ontbreekt?

"De staatssecretaris vindt het erg belangrijk dat de ingelegde middelen beschikbaar kunnen blijven voor de eigen onderneming. In beide varianten – oudedagsbestemmingsreserve en oudedagssparen – komt dit tot uiting, net als nu bij het huidige pensioen in eigen beheer. Door de oudedagsvoorziening te combineren met werkkapitaal in de bv dient men dus eigenlijk twee doelen. De principiële vraag is dus of dit wel samengaat? Komt men tot de conclusie dat samengaan toch niet zo gewenst is, gezien alle risico's, dan zal de uitwerking heel anders zijn."

Pensioen opbouwen in eigen beheer dan maar afschaffen?

"De staatssecretaris zinspeelt hier wel op in zijn uitwerkingenbrief. Er zou nog maar weinig maatschappelijk draagvlak zijn en de Belastingdienst heeft vastgesteld dat dotatie aan de bestaande pensioenverplichtingen in eigen beheer voor het merendeel is gestopt. Ik vind deze argumenten te kort door de bocht en niet fair. Uit het onderzoek van de Werkgroep Ondernemerspensioen van Tilburg University blijkt, dat de redenen hiervoor gevonden worden in de complexiteit van het pensioen in eigen beheer. Ook de financiële crisis en het oplopende verschil tussen commerciële en fiscale waardering van de pensioenverplichting zijn redenen om te stoppen met verdere opbouw, maar dat wil niet zeggen dat de dga niet meer geïnteresseerd is in het opbouwen van een oudedagsvoorziening in eigen beheer. Ook het ontmoedigingsbeleid van de Belastingdienst van de laatste jaren heeft voor terughoudendheid bij de dga gezorgd."

Oudedagsbestemmingsreserve: goede variant op het pensioen in eigen beheer?

"Laat ik er geen doekjes om winden: ik vind het helemaal niets. Eigenlijk wordt de oudedagsreserve uit de inkomstenbelasting geïntroduceerd in de vennootschapsbelasting, terwijl de praktijk wel aantoont dat een dergelijke reserve in het algemeen helemaal niet leidt tot een oudedagsvoorziening, maar meer tot het opbouwen van een belastingclaim. Bovendien ontbreekt de pensioengedachte, is er tijdens de opbouwfase niets geregeld voor nabestaanden en is er in die fase ook geen juridisch afdwingbare verplichting. Er wordt iets gepassiveerd op de balans van de bv, maar de dga kan daar geen aanspraak op maken."

Is oudedagssparen dan wel een goed alternatief?

Oudedagssparen in eigen beheer komt meer in de buurt van een oudedagsvoorziening. Het is namelijk wel een juridisch afdwingbare verplichting en het is een faciliteit in de loonbelasting. Het lijkt een beetje op een beschikbarepremieregeling. Werkgever (bv) en werknemer (dga) moeten blijkbaar afspraken maken en de bv heeft dus de verplichting om zorg te dragen. Nadeel is dat oudedagssparen alleen kan in de onderneming waar de dga zijn dienstbetrekking heeft. De uitkeringsverplichting kan ook niet worden ondergebracht bij een ander lichaam dan waar de oudedagsspaarverplichting is gevormd. Is de dienstbetrekking dus gelegen in de werkmaatschappij, dan is er geen mogelijkheid om de oudedagsvoorziening uit de risicosfeer te halen en onder te brengen in de holding. Desalniettemin is het oudedagssparen als pensioenvoorziening wel een begaanbaar pad, tenminste als je uitgaat van de gedachte van de staatssecretaris dat middelen beschikbaar blijven voor de onderneming."

"Wat overigens in beide varianten – oudedagssparen en oudedagsbestemmingsreserve – teleurstellend is, is de ontbrekende inhaalmogelijkheid. Inhaal in een later jaar is niet mogelijk. Bouw je om wat voor reden in enig jaar niets op, dan is dat niet meer te herstellen. De ontbrekende inhaalmogelijkheid mag dan omwille van de eenvoud zijn, maar ik vind dat geen goede argumentatie temeer omdat inhaal wel mogelijk is voor de ‘gewone' werknemer met een externe pensioenregeling."

Is dit het einde van pensioen in eigen beheer?

Als straks één van beide varianten wordt gekozen, wordt het pensioen in eigen beheer in de huidige vorm inderdaad beëindigd. Men kan dan niet meer doteren aan het pensioen in eigen beheer. Omdat reeds opgebouwde aanspraken blijven vallen onder de huidige regels betekent dit – zoals de staatssecretaris ook terecht aangeeft – jarenlang overgangsrecht. Men krijgt ook de mogelijkheid om de pensioenverplichting om te zetten in oudedagssparen in eigen beheer of in een oudedagsbestemmingsreserve. Dat is een charmante oplossing, maar omzetten naar fiscale grondslagen betekent wel een deel prijsgeven van je pensioen want de fiscale waarde van de verplichting is veel lager dan de commerciële waarde. Aan de andere kant geeft de staatssecretaris hiermee ook het nodige prijs, want het afzien van een deel van de waarde van het pensioen betekent minder belastingopbrengsten in de toekomst.

Bron: Redactie TaxLive