Angst voor terugvorderingen en administratieve rompslomp ontmoedigen burgers om gebruik te maken van sociale voorzieningen, zoals het aanvragen van toeslagen, ontdekte Olaf Simonse in zijn promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden naar financiële stress en sociale voorzieningen. De angst om teveel ontvangen uitkeringen en toeslagen terug te moeten betalen, de voorschotten, leidt tot onnodige, financiële stress, zegt Simonse in de podcast van financieel journalist Jort Kelder.
"Het wantrouwen is groot bij deze groep burgers en ook schaamte speelt een grote rol." Simonse, die zelf vijftien jaar lang werkte bij het ministerie van Financiën, realiseerde zich dat niet iedereen voor zichzelf kan zorgen en adviseert de overheid zelf meer het voortouw te nemen. "Financiële stress ontstaat door een gebrek aan geld en controle over de financiële situatie, wat leidt tot zorgen, verminderde cognitieve prestaties, en impulsief gedrag."
Uit Simonses promotieonderzoek blijkt dat niet-gebruik verschillende oorzaken heeft. Strengere criteria en complexere procedures weerhouden veel mensen ervan om voorzieningen aan te vragen, en de digitalisering stelt steeds hogere eisen aan vaardigheden. Verder denken veel mensen ten onrechte dat ze geen recht hebben op toeslagen. Ook terugvorderingen veroorzaken niet-gebruik. Stigma en schaamte spelen vooral bij gemeentelijke regelingen een rol.
Beleidsmakers zouden volgens Simonse prioriteit moeten geven aan het terugdringen van niet-gebruik, vooral onder financieel kwetsbare huishoudens. Onderdeel van de oplossing is het verminderen van complexiteit door informatiebrieven te vereenvoudigen, het aanvraagproces te stroomlijnen, het aantal benodigde bewijsstukken te verminderen en rapportagevereisten te verlagen.
Simonse: "Maar een belangrijke uitdaging die moet worden aangepakt is dat kwetsbare huishoudens vaak te maken krijgen met veel verschillende regelingen, wat de complexiteit vergroot. Daarnaast is het voorkomen van terugvorderingen cruciaal."
De podcast is terug te luisteren op de website van NPO Radio 1. De dissertatie is vanaf 11 maart volgend jaar te raadplegen op de website van de Universiteit Leiden.
Bron: NPO Radio 1
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Toeslagen en zorgverzekeringswet