Op 1 juli 2015 presenteerde staatssecretaris Wiebes twee mogelijke oplossingsrichtingen voor de bestaande knelpunten van het huidige pensioen in eigen beheer: de zogenoemde oudedagsbestemmingsreserve en het oudedagssparen in eigen beheer. Over deze oplossingsrichtingen heeft eind september overleg plaatsgevonden met de vaste commissie voor Financiën in de Tweede Kamer. Tijdens dat overleg werd duidelijk dat de oudedagsbestemmingsreserve eigenlijk geen serieuze optie is. In plaats daarvan opperde Wiebes de afschaffing van het pensioen in eigen beheer als nieuwe oplossing. De bewindsman zinspeelde hier al op in zijn brief van 1 juli, maar nu concretiseert hij het plaatje.

Afschaffing pensioen in eigen beheer

Volgens Wiebes is stoppen met opbouw in eigen beheer als volgt mogelijk: bestaande verplichtingen worden bevroren, daarna volgt het afstempelen van de verplichting naar de fiscale waarde, waarna de dga de mogelijkheid krijgt het pensioenpotje op te nemen door af te rekenen in de loonbelasting tegen 80% van deze waarde en zonder betaling van revisierente. Wat de dga vervolgens met het uitgekeerde bedrag (na aftrek van loonbelasting) doet, is geheel aan hem of haar. Wiebes realiseert zich wel dat dit alles gepaard gaat met een lange overgangsperiode omdat voor de bevroren pensioenrechten – indien deze niet worden opgenomen  – de oude regels blijven gelden. Wat de bewindsman pertinent niet wil is een combinatie van twee opties: het afschaffen van het eigenbeheer pensioen en het oudedagssparen in eigen beheer.

Vóór de kerst volgt een aanvullende brief waarin de optie van het uitfaseren van het eigen beheer is uitgewerkt.

Traagheid

Staats, werkzaam bij bureau vaktechniek BDO belastingadviseurs en universitair docent op het Fiscaal Instituut van Tilburg University, is verbaasd over de traagheid waarmee wordt gezocht naar een oplossing voor de oudedagsvoorziening in eigen beheer van de dga. "Al drie jaar hangt dit boven de markt en nog steeds zijn het slechts ideeën zonder enige concretisering. Dga's en hun adviseurs kunnen hierop niet anticiperen en men blijft dus afwachten. Een duidelijke visie en enige voortvarendheid ontbreken, terwijl het nu ook weer niet zo complex is, dat men geen knoop kan doorhakken. Als straks na de brief rond Kerst afschaffing dan wel oudedagssparen niet breed wordt gedragen, dan voorzie ik – met de verkiezingen in 2017 in het vooruitzicht – op korte termijn geen verandering voor het huidige eigenbeheer pensioen dat al jarenlang niet meer naar behoren werkt."

Nodige vragen

De optie van Wiebes voor afschaffing van het pensioen in eigen beheer roept wat Staats betreft enkele vragen op: "Men wil iets afschaffen, maar wat komt ervoor in de plaats? Ik vraag me ook af welke dga straks gebruik gaat maken van de door Wiebes geschetste afkoopmogelijkheid. Dat moet dan welhaast de dga zijn die zijn zaakjes goed op orde heeft. Die voldoende liquide middelen heeft om de verschuldigde belasting te kunnen betalen. Voor de dga met pensioen in fiscale onderdekking – een van de belangrijkste problemen met het huidige pensioen in eigen beheer – is het geen oplossing. Hij kan, doordat het geld ontbreekt,  geen gebruik maken van een afkoopmogelijkheid met korting.

"En dan de partner", zo vervolgt Staats. "Ongeacht welke variant, de partner van de dga zal akkoord moeten gaan. Die partnerproblematiek mag niet onderbelicht blijven. Zijn of haar rechten moeten goed overzienbaar zijn, zowel bij afkoop van het pensioen in eigen beheer (afschaffing) als bij de variant van oudedagssparen. Duidelijke voorlichting aan en advisering van de partner moet goed worden bewaakt gedurende het proces. "

Ook vragen als hoe moet worden omgegaan met reeds ingegane pensioenen en wat het afschaffen van pensioen in eigen beheer betekent voor de dga die zijn pensioen gedeeltelijk extern heeft verzekerd, zijn vragen die bij Staats opkomen.

Adequate pensioenopbouw

De principiële vraag die Staats echter mist in de hele discussie over het eigenbeheer pensioen is hoe men een adequate pensioenopbouw denkt te regelen voor de dga. "Eigen verantwoordelijkheid in deze vind ik een te gemakkelijke afdoener, nu het aantal dga's en ondernemers (inclusief ZZP-ers) groeit waardoor de druk op de maatschappij toeneemt als deze groepen niets extra's regelen voor hun oudedag. Door vast te houden aan enerzijds het kunnen opbouwen van pensioen in de eigen bv en anderzijds het hierdoor beschikbaar houden van de ingelegde middelen voor de onderneming, blijft men ook nog eens twee doelen combineren die op gespannen voet staan met elkaar. Het levert in ieder geval de nodige problemen op – zo leert inmiddels de ervaring – voor een adequate pensioenopbouw. Trek deze twee doelen uit elkaar en er is een nieuw begaanbaar pad. Opbouwen in eigen beheer is dan nog steeds mogelijk door tegenover de pensioenreservering op de passiefzijde van de balans, aan de actiefzijde een geblokkeerde spaar- of beleggingsrekening pensioen op te nemen.  Met minder risico dan nu kan de dga nog steeds binnen zijn eigen bv zorgen voor een goede oudedag. "

Bron: Redacteur Marit Muller