Het wetsvoorstel Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS, 35447) geeft overheidsorganisaties én private partijen zeer ruime bevoegdheden om persoonsgegevens met elkaar te delen. Dit kan grote gevolgen hebben voor mensen die ‘op het verkeerde lijstje’ terechtkomen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) adviseert de Eerste Kamer dringend dit wetsvoorstel in de huidige vorm niet aan te nemen. Dat schrijft de AP in een advies op verzoek van de Eerste Kamer. Het wetsvoorstel is op 17 december 2020 aangenomen door de Tweede Kamer.
De wet wil een juridische basis bieden voor de verwerking van persoonsgegevens door samenwerkingsverbanden. Samenwerkingsverbanden zijn verbanden van bestuursorganen en private partijen die gezamenlijk gegevens verwerken voor zwaarwegende algemene belangen, zoals de bestrijding van fraude en de georganiseerde criminaliteit.
In de wet wordt geregeld dat de volgende samenwerkingsverbanden gegevens kunnen delen met elkaar en met andere partijen, zoals banken:
- Financieel Expertisecentrum (FEC);
- Infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen (iCOV);
- Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s);
- Zorg- en Veiligheidshuizen (ZVH’s).
Volgens het voorstel kan de regering later nieuwe samenwerkingsverbanden aanwijzen, die ook weer gegevens mogen delen.
Gaat verder dan SyRi
AP-voorzitter Wolfsen erkent zonder meer dat de aanpak van ‘ondermijnende’ criminaliteit heel belangrijk is. ‘Maar dat moet je wel netjes regelen. Aan de Toeslagenaffaire en het FSV-schandaal hebben we gezien hoe mensen in de knel kunnen komen. Dit wetsvoorstel gaat verder. Het gaat ook verder dan het sterk bekritiseerde SyRi.’
‘Dit wetsvoorstel maakt het mogelijk dat nog veel meer instanties persoonsgegevens met elkaar delen, zonder dat er duidelijk iets aan de hand is. En niet alleen overheidsinstanties, ook private partijen. Hier ligt het risico van massasurveillance op de loer.’
‘Dat kan ingrijpende gevolgen hebben. Ook voor gewone, nietsvermoedende mensen. Het zou natuurlijk niet moeten kunnen dat jij op het verkeerde lijstje terecht komt, omdat je jaloerse buurman heeft gemeld dat je wel een erg dure auto hebt voor jouw salaris. En dat je daardoor geen hypotheek kunt krijgen. Deze wet sluit dat niet duidelijk uit.’
Vage doelen en signalen
Het doel van de samenwerkingsverbanden om persoonsgegevens op grote schaal te delen, op te slaan en te analyseren is niet duidelijk genoeg omschreven in het wetsvoorstel, aldus Wolfsen. Volgens de regering gaat het bij elk samenwerkingsverband om ‘zwaarwegende algemene belangen’. Maar er staat niet duidelijk bij welke dan precies. Verder mogen samenwerkingsverbanden al bij ‘een signaal’ aan het werk gaan en gegevens met elkaar delen en analyseren. Dat signaal is vaag omschreven.
Veel soorten gegevens
Het gaat bovendien om ruime categorieën van persoonsgegevens die samenwerkingsverbanden met elkaar mogen delen. Voor het RIEC gaat het bijvoorbeeld om burgerservicenummers, woonsituatie, verblijfstatus, financiële gegevens, politiegegevens en zelfs gegevens over seksueel gedrag en seksuele geaardheid. Bovendien gaat het niet alleen om gegevens van mensen zelf, maar ook van hun familie en vrienden.
Bron: Autoriteit Persoonsgegevens
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Belastingrecht algemeen