Ambtenaren vanuit het Ministerie van Financiën informeerden de Kamerleden over de voortgang in de modernisering van de ICT en vroegen daarbij aandacht voor ‘factoren die de planning van de modernisering beïnvloeden’. Plat gezegd is het verzoek aan de Tweede Kamer en in het bijzonder de nieuwe coalitie om voorzichtig te zijn met grote fiscale beleidswensen én niet te bezuinigen op ingehuurde ICT-medewerkers.

De ambtenaren benadrukten tijdens de technische briefing, net zoals de staatssecretaris recent in een Kamerbrief, dat er veel wel goed gaat ten aanzien van de ICT bij de Belastingdienst. Dagelijks worden er grote bedragen verwerkt en de aangiftecampagne is weer zonder grote verstoringen verlopen. Ook zijn er al grote stappen gezet in het moderniseren van de systemen, waardoor meer dan de helft van het achterstallig onderhoud – de ‘technische schuld’ – is weggewerkt. Daarmee is er nog geen ruimte beschikbaar gekomen om (grote) nieuwe fiscale beleidswijzigingen door te voeren. De komende jaren moeten er nog grote stappen gezet worden voordat de systemen volledig actueel zijn.

Norm externe inhuur

De voortgang van de ICT-modernisering is in grote mate afhankelijk van drie factoren: 1) de (nieuwe) fiscale beleidsambities; 2) de beschikbaarheid van ICT-medewerkers en 3) de capaciteit die nodig is voor hersteloperaties zoals ten aanzien van box 3. Met name de eerste twee factoren staan op gespannen voet met de ambities van de nieuwe coalitie. In het hoofdlijnenakkoord zijn diverse fiscale maatregelen aangekondigd die impact hebben op de Belastingdienst. Bijvoorbeeld de stapsgewijze verbetering van de fiscale regelingen en de toeslagen die ervoor moeten zorgen dat het meer loont om te werken, een belasting op primaire fossiele plastics en de hervorming van het toeslagen- en belastingstelsel.
De geplande bezuinigingen op het ambtenarenapparaat vormen het tweede grote risico voor de ICT-modernisering bij de Belastingdienst. Uitvoeringsorganisaties worden weliswaar ontzien bij het ‘meer dan terugdraaien van de groei van het aantal ambtenaren’, maar worden wel geraakt door het plan om de externe inhuur te normeren. De coalitie wil rijksbreed vasthouden aan de ‘Roemernorm’. Dit betekent dat er maximaal 10% van het personeelsbudget besteed mag worden aan ingehuurde krachten. Deze norm lijkt onhaalbaar voor de Belastingdienst, waar in 2023 nog 17% (en voor ICT richting de 40%) van het personeelsbudget besteed werd aan inhuur.

Parlementair

Als de Belastingdienst daadwerkelijk moet voldoen aan de norm voor externe inhuur, dan zal dat verregaande consequenties hebben voor zowel de ICT-modernisering als de hersteloperaties. Dit was wellicht de belangrijkste boodschap die de ambtenaren tijdens de technische briefing gaven.
De Kamerleden vroegen zich daarbij af waar het mogelijk is om capaciteit vrij te spelen. Is het niet beter om zelf de softwarepakketten te ontwikkelen in plaats van deze in te kopen? Hoe kunnen de Kamerleden voorkomen dat de modernisering vertraging oploopt? Zijn er niet-fiscale taken die bij de Belastingdienst weggenomen kunnen worden? Het antwoord was simpel: de Belastingdienst heeft zoveel mogelijk stabiliteit, zowel t.a.v. personeelsbeleid als inhoud nodig.

Een groot deel van de fiscale plannen uit het hoofdlijnenakkoord is relatief eenvoudig te realiseren, zoals het terugdraaien van tariefsverhogingen. Grote systeemaanpassingen, zoals de hervorming van het toeslagen- en belastingstelsel, zijn evenwel ook de komende tijd uitvoeringstechnisch niet mogelijk. Dit is overigens niet vervelend voor het nieuwe kabinet. Aangezien de coalitiepartijen het nog niet snel eens zullen zijn over een nieuw toeslagen- en belastingstelsel, biedt de problematiek bij de uitvoering vooral extra tijd om te denken. Deze plannen kunnen vanaf 2027 gerealiseerd worden, mits er nu niet rücksichtslos bezuinigd wordt op de ICT-inhuur bij de Belastingdienst.