Verregaande plannen

Tijdens de G8-top vorige week in Ierland beloofden de leiders van acht vooraanstaande industriële staten zich wereldwijd sterk te maken voor een nieuwe "internationale norm", gebaseerd op de principes van een automatische gegevensuitwisseling tussen Belastingdiensten. Ook de Europese Commissie heeft tijdens de Ecofinraad van 20 en 21 juni jl., verregaande wijzigingen voorgesteld in de bestaande administratieve samenwerkingsrichtlijn op het gebied van belastingen. Door deze wijzigingen moet de automatische gegevensuitwisseling worden verruimd tot alle soorten inkomsten, zoals dividenden en vermogenswinsten.

Noemenswaardig is ook een recent initiatief van vijf grote Europese landen, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk in de strijd tegen belastingontduiking en het bevorderen van fiscale transparantie. Deze landen starten een pilot om met elkaar automatisch gegevens te gaan uitwisselen op basis van het Amerikaanse FATCA-model (Foreign Account Tax Compliance Act). Nederland heeft zich aangesloten bij dit initiatief wat betekent dat er meer gegegevens automatisch worden uitgewisseld dan nu het geval is onder de EU-spaartegoedenrichtlijn. Volgens de Europese Commissie dient de FATCA standaard ook te worden toegepast binnen de EU.

Tax gap

Van Sprundel is niet verbaasd over deze verregaande plannen. "Afgelopen jaren heeft het spontaan opvragen van gegevens niet voldoende resultaten opgeleverd, terwijl landen door belastingontduiking veel belastinginkomsten mislopen." Als belangrijkste reden om over te stappen op automatische gegevensuitwisseling noemt Van Sprundel de noodzaak voor extra belastinginkomsten en het verkleinen van de 'Tax gap'. Met de Tax gap wordt het verschil bedoeld tussen wat belastingplichtigen theoretisch aan belasting zouden moeten betalen en wat er daadwerkelijk aan belastingopbrengsten in de schatkist terechtkomt. De Tax gap bestaat uit belasting die wordt ontweken, belastingen die niet worden geïnd en belasting die wordt ontdoken. Met name de ongewenste belastingontduiking vormt het leeuwendeel van de Tax gap, aldus Van Sprundel. Het automatisch uitwisselen van fiscale gegevens moet deze Tax gap kleiner maken.

Gewenst effect

Automatische gegevensuitwisseling lijkt dan wel de geijkte vervolgstap te zijn tegen belastingontduiking, maar zowel Van Sprundel als Leenders twijfelen over het gewenste effect. Zo is het volgens Van Sprundel maar de vraag of de overheden van verschillende landen de bulk aan extra informatie wel kunnen verwerken. "Het risico dat hier vervolgens niets mee gedaan wordt, is zeer wel aanwezig en dan schiet de automatische gegevensuitwisseling haar doel voorbij." Van Sprundel twijfelt dan ook aan de uitvoerbaarheid. Ook mag het automatisch uitwisselen van fiscale gegevens geen verslechtering betekenen van de rechtsbescherming van belastingplichtigen. Zijn er voldoende waarborgen, ook in het buitenland, ter verzekering van de geheimhoudingsplicht? Dit is iets waar met name Leenders zich zorgen over maakt. Zeker nu staatssecretaris Weekers van Financiën heeft aangekondigd de kennisgevingsprocedure-vooraf te willen afschaffen.

Einde kennisgevingsprocedure-vooraf?

Met name internationaal opererende bedrijven krijgen nu nog de mogelijkheid zich te verzetten tegen een op verzoek of spontane verstrekking van inlichtingen aan een buitenlandse verdragspartner. De kennisgevingsprocedure-vooraf is vastgelegd in de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (WIBB). Nederland loopt hiermee lichtelijk uit de pas nu belangrijke verdragspartners een dergelijke procedure niet kennen. Bovendien is volgens Weekers de strijd tegen belastingontduiking sterk gediend met het sneller en effectiever uitwisselen van inlichtingen. De kennisgeving-vooraf vertraagt dit proces alleen maar. Leenders vindt dit een onbegrijpelijke reden. "In spoedgevallen kan Nederland namelijk de gevraagde informatie snel verstrekken aan een lidstaat en pas achteraf een kennisgeving zenden. Nederland was een van de weinige landen die nog rechtsbescherming bood aan haar onderdanen in het kader van de internationale uitwisseling van informatie. Afschaffing daarvan is niet noodzakelijk. Bestrijding van belastingontduiking heiligt toch niet alle middelen?"

Verslechtering rechtspositie

Reden voor het invoeren van een wettelijke kennisgevingsprocedure-vooraf was destijds de zorg of verdragspartners de geheimhouding van de gegevens wel voldoende zouden waarborgen. Die reden komt nu in het gedrang. Leenders: "Op het moment dat informatie zonder kennisgeving vooraf naar het buitenland gaat, heeft een bedrijf geen enkele waarborg. Wie verzekert dat bedrijfsgeheimen niet op straat komen te liggen en informatie juist en volledig wordt verstrekt? De overheid als antwoord zou blijk geven van een wel erg optimistisch wereldbeeld. Alleen het bedrijf van wie de informatie wordt verstrekt kent haar geheimen en weet haar belangen op waarde te schatten. Wellicht wordt maar een stukje van een transactie of administratie getoond, wat een incompleet beeld zou kunnen geven. Een beeld wat een bedrijf met een kennisgeving-vooraf had kunnen aanvullen."

Al met al een verslechtering van de rechtspositie dus. Het is maar zeer de vraag of een kennisgeving achteraf dan nog soelaas biedt. De mogelijkheid bestaat volgens Leenders dat een bedrijf in bezwaar tegen deze kennisgeving -achteraf niet ontvankelijk wordt verklaard omdat er geen belang meer is. "In de rechtspraak wordt alleen dan nog een belang aanwezig geacht indien het bedrijf als gevolg van de bestuurlijke besluitvorming schade heeft geleden. Ga daar als bedrijf maar aan staan. Dat is bepaald geen sinecure. In feite is het bedrijf dan dus aan de ‘goden' overgeleverd".

Bedrijfsgevoelige informatie

Van Sprundel vraagt zich in dit verband af hoe het kabinet waarborgt dat niet zomaar bedrijfsgevoelige informatie wordt verspreid. Door afschaffing van de kennisgeving vooraf vervalt de bezwaarprocedure en de mogelijkheid voor een bedrijf om de uitstroom van bedrijfsgevoelige informatie te beperken. Ondanks alle bezwaren ligt afschaffing van de kennisgevingsprocedure-vooraf zijns inziens wel voor de hand, onverlet dat die procedure alleen van toepassing is bij uitwisseling op verzoek. Hoewel deze kennisgevingsprocedure niet speelt ingeval van automatische gegevensuitwisseling en prima naast de automatische uitwisseling zou kunnen blijven voortbestaan, is automatische gegevensuitwisseling nu eenmaal de internationale toekomsttrend. Daar komt nog bij dat als de administratieve samenwerkingsrichtlijn wordt verruimd tot alle soorten inkomsten, dit voorgaat op nationale wetgeving. Bovendien – aldus Van Sprundel – is het lastig manoeuvreren: Nederland zal zich – met betrekking tot de Tax gap discussie – niet moeten laten verleiden tot het nemen van voortijdige en eenzijdige beslissingen, maar wil ook niet uit de pas lopen met andere landen. Internationaal en Europees heeft men zich al uitgesproken voor automatische gegevens uitwisselingen en zeker als Engelse overzeese gebieden zoals de Kaaiman Eilanden, Maagdeneilanden als Bermuda zich hier al aan committeren, dan kan Nederland niet achterblijven. Echter, een zorgvuldige politieke afweging dient in de kamer plaats te vinden, aldus Van Sprundel.

Country-by-country reporting

In dit kader maakt Van Sprundel nog gewag van een andere ontwikkeling en wel country-by-country reporting. De Franse regering maakt zich inmiddels sterk om binnen de EU deze  reporting verplicht te stellen voor alle grensoverschrijdende actieve bedrijven. Zij moeten dan per land opgeven hoeveel commerciële winst is gemaakt en wat de verschuldigde belasting is. Volgens Van Sprundel kan, maar hoeft country-by-country niet samen te gaan met automatische gegevensuitwisseling. "Automatische gegevensuitwisseling hoeft door de transparantie bij country-by-country reporting niet nodig te zijn en als bedrijf kun je zo beter voorkomen dat bedrijfsgevoelige informatie op straat komt te liggen. Dit hangt natuurlijk wel af van de mate van detail van de country-by-country reporting; als alleen de afgedragen belasting gerapporteerd moet worden, heeft automatische uitwisseling van gegevens nog steeds een toegevoegde waarde. Voordeel van country-by-country reporting is wel dat hierdoor het ambtenarenbestand niet verder wordt belast. Hoe een en ander uitwerkt, zal binnenkort duidelijker worden omdat Amerikaanse beursgenoteerde mijnbouwbedrijven in het vierde kwartaal tot een country-by-country reporting zullen overgaan." Het internationale fiscale speelveld blijft in ontwikkeling, een trend die volgens Van Sprundel nog wel even blijft aanhouden.

Bron: Redactie TaxLive