"Het is mogelijk om neutrale risicoprofielen op te stellen zonder etnisch profileren, terwijl niettemin kan blijken dat etniciteit een rol speelt in sommige van die profielen. De Belastingdienst kan zo fraude opsporen, zonder dat daar vooroordelen aan te pas komen." Dat zegt Mieke Boon, hoogleraar wetenschapsfilosofie aan de Universiteit Twente, in een eigen artikel in Trouw.
Boon stelt daar wel een flink aantal voorwaarden aan op technologisch en ethisch vlak. Zorgvuldigheid bij machtige overheidsdiensten en streng toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevensstaat staan daarbij centraal.
"Hoe een risicoprofiel wordt opgesteld en toegepast kan het verschil maken", schrijft ze. De wetenschapsfilosoof geeft onder meer antwoord op de vraag hoe de Belastingdienst, met behulp van artificiële intelligentie en machine-learning, data-analyse behoort toe te passen zonder ingebrachte vooroordelen door belastingambtenaren.
Op ethisch vlak pleit ze voor een nieuw 'frame' waarbij de Belastingdienst fraude kan opsporen zonder dat daar vooroordelen aan te pas komen. "Als de uitkomst van zo’n aanpak is dat in een bepaald risicoprofiel nationaliteit of etniciteit risicofactoren blijken te zijn, dan is daar naar mijn idee geen sprake van racisme, discriminatie of etnisch profileren. Net zomin als er sprake is van vrouwen- of leeftijddiscriminatie als blijkt dat gender en leeftijd risicofactoren in een bepaald profiel zijn. Noch wanneer er een profiel blijkt te zijn waar juist nagenoeg geen fraude voorkomt, bijvoorbeeld bestaande uit echtparen met dubbele nationaliteit, ouder dan 70, enzovoort", meent Boon.
Zij concludeert dat het voor overheidsinstellingen van het grootste belang is om de aard van risicoprofielen én de risico’s van vooringenomenheid te begrijpen en in acht te nemen. "Hiervoor zijn protocollen en scherp formeel toezicht cruciaal – namelijk op hoe risicoprofielen worden gemaakt, en op hoe burgers worden behandeld die worden uitgekozen om te controleren", zo adviseert zij in de krant.
Bron: Trouw
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Belastingrecht algemeen