Oudedagssparen in eigen beheer

Nog steeds is er geen concrete oplossing voor de knelpunten van het huidige pensioen in eigen beheer. In december volgt een nieuwe brief van staatssecretaris Wiebes van Financiën met voorstellen voor de pensioenopbouw van de dga. Hoogstwaarschijnlijk sneuvelt de oudedagsbestemmingsreserve als mogelijke oplossingsrichting en blijft over het oudedagssparen in eigen beheer (OSEB) dan wel de afschaffing (uitfaseren) van het eigenbeheerpensioen met een 'gunstige' afkoopregeling.

De OSEB fungeert als een spaarpotje binnen de bv waarover de dga kan beschikken op pensioengerechtigde leeftijd. Volgens Wiebes biedt het oudedagssparen een duidelijke vereenvoudiging. De bestaande pensioenverplichting in eigen beheer kan geruisloos tegen de fiscale waarde worden omgezet in een oudedagsspaarverplichting. Deze omzetting vergt instemmen/meetekenen van de partner van de dga. Tot nu toe blijft het bij deze constatering voor wat betreft de partnerpositie.

Partnerproblematiek onderbelicht

Schilder waarschuwt voor de onderbelichte positie van de huwelijkspartner van de dga, nu omzetten tegen fiscale waarde in feite betekent het gedeeltelijk afzien van het eigenbeheerpensioen. "Ook de partner heeft in deze rechten. Niet voor niets is bij omzetting instemming vereist want civiel juridisch kan dit niet zonder toestemming. De partner doet immers afstand van zijn of haar inmiddels opgebouwde rechten op kort gezegd 50% van het oudedagspensioen en voor zover toegezegd 100% van het bijzonder nabestaandenpensioen. Bij omzetting is er daarna geen 'pensioen' meer volgens de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (WVPS). Dat kan bij echtscheiding een groot financieel nadeel zijn voor de partner. Vooral voor diegene die onder huwelijkse voorwaarden is gehuwd."

Aanpassing WVPS

Wiebes verklaarde eerder dat de WVPS kan worden aangepast zodat het OSEB wel hieronder valt, maar volgens Schilder wordt dit lastig omdat de OSEB in basis geen pensioen is. "Het pensioenlabeltje ontbreekt want de OSEB is gebaseerd op een reserve en pensioen op aanspraken."

Financieel nadeel

Het financiële nadeel bij tekenen voor afzien van opgebouwde rechten is het grootst voor de partner gehuwd onder huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting, zonder dat de WVPS in de huwelijkse voorwaarden is uitgesloten. Schilder legt uit: "Stel dat van de ongeveer 150.000 dga's met pensioen in eigen beheer zo'n 75.000 gehuwd zijn, waarvan de helft onder huwelijkse voorwaarden en daar weer de helft van onder koude uitsluiting, maar zonder uitsluiting van WVPS. Wanneer zo'n 50% van deze dga's gaat scheiden praten we over 9.375 partners die aanlopen tegen een financiële aderlating van in totaal circa € 1,1 miljard als geen compensatie wordt geboden. Vanwege de grote financiële consequenties zal de partner goed moeten worden voorgelicht over waar hij of zij voor tekent."

Compensatie

Het is goed denkbaar dat de partner die onder huwelijkse voorwaarden is gehuwd bij instemming/tekenen voor omzetting naar OSEB – gezien de nadelige financiële gevolgen – hiervoor een compensatie dient te krijgen. "Omgaan naar de OSEB is immers een bevoordeling van de dga, ten nadele van zijn partner", aldus Schilder. "Vergt de zorgplicht niet dat de huwelijkspartner voor het afzien van zijn of haar (potentiële) afgeleide pensioenaanspraken financieel dient te worden gecompenseerd? En zo ja, wie dient die compensatie dan te betalen? Is dat de bv of de dga? En stel dat de compensatie pas later wordt voldaan – nadat de OSEB reeds een feit is – kan men bij de bv deze compensatie dan nog ten laste brengen van de fiscale winst? Allemaal vragen waarover geen duidelijkheid is."

Niet goed te bepalen

Probleem is alleen dat een juiste compensatie bij de omzetting naar OSEB eigenlijk niet dan wel niet goed te bepalen is. Partijen zijn namelijk nog niet aan het scheiden. Schilder: "Bij een fiscale waarde van € 700.000 is de commerciële waarde van de pensioenaanspraak momenteel rond de € 2 miljoen. Daarvan is circa 60% ter borging van de opgebouwde rechten van de partner bij scheiding. Moet voor de compensatie echter wel worden gekeken naar de waarde van nu? Er is immers geen echtscheidingssituatie en hopelijk komt die er ook niet. Blijven beiden gehuwd met elkaar dan compenseert de dga zijn partner voor iets wat achteraf niet had gehoeven. Stel dat een echtscheiding wel in de toekomst plaatsvindt, dan heeft de partner wellicht teveel compensatie gekregen. Dat is het geval als de bv op echtscheidingsmoment kampt met een onderdekking. Uit de familierechtspraak volgt dat de (ex)partner dan moet meedelen in de onderdekking naar rato van de pensioenaanspraak, maar die partner is al overgecompenseerd voor het afzien van pensioenrechten. En wat als de fiscale en commerciële rekenrente over enkele jaren dichter bij elkaar liggen? De dga heeft  bij een huidige compensatie dan achteraf teveel betaald."

Potentieel risico van tekenen

En dan is er, zo waarschuwt Schilder,  ook nog een potentieel risico voor de onder huwelijkse voorwaarden gehuwde dga wanneer de partner tekent voor omzetting van eigenbeheerpensioen in de OSEB tegen fiscale waarde. "Bij een latere echtscheiding kan de partner zich alsnog beroepen op de WVPS, indien deze niet is uitgesloten in de huwelijkse voorwaarden of in het echtscheidingsconvenant. Tekenen voor omzetting – al dan niet met compensatie – gebeurt met een onderhands briefje en daarvoor is niets geregeld in de WVPS. Financiën doet er in ieder geval verstandig aan om in deze wet op te nemen dat ook met onderhandse schriftelijke afspraken mag worden afgeweken van de WVPS."

Extra aandacht gewenst!

Vanwege de risico's die de huwelijkspartner van de dga loopt en de grote financiële gevolgen, kan het niet zo zijn dat er slechts zijdelings aandacht is voor de partnerproblematiek. Schilder: "De partner verdient in de zoektocht naar een oplossing voor de pensioenproblemen van de dga een even groot podium als alle overige knelpunten van het eigenbeheerpensioen. Aan wetgever of politiek de oproep om de 'vergeten' partner extra op de kaart te zetten."

Bron: Redacteur Marit Muller