De uitfasering van het pensioen in eigen beheer is al enkele maanden geleden gestart. Aan duidelijkheid schort het echter nog steeds. Dappere pogingen van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen (CAP) van de Belastingdienst ten spijt, blijft helderheid over prangende vraagstukken uit. Gerard Staats kaart er twee aan: ODV-uitkeringen aan de partner en de buitenlandse dga met pensioen in eigen beheer.
ODV-aanspraken en overlijden
Hoe kan de dga ervoor zorgen dat de uitkeringen uit zijn oudedagsverplichting (ODV) bij zijn overlijden toekomen aan zijn partner? Uitgaande van de Wet LB dienen bij overlijden van de dga de (resterende) termijnen van de ODV toe te komen aan zijn erfgenamen, voor zover dit natuurlijke personen zijn. Doorgaans is de partner één van de erfgenamen, maar vaak niet de enige. En dus worstelt de praktijk met de vraag hoe fiscaal kan worden geregeld dat de ODV-uitkeringen enkel en alleen terechtkomen bij de partner. Het CAP tracht duidelijkheid te verschaffen door in de 'handreiking ODV-aanspraken en overlijden' aan te geven dat bij overlijden van de dga zijn ODV kan toekomen aan de partner wanneer de wettelijke verdeling van toepassing is (door overbedeling) of als dit bij testament is geregeld.
ODV-overeenkomst?
Staats (werkzaam bij bureau vaktechniek BDO belastingadviseurs en als universitair docent aan het Fiscaal Instituut van Tilburg University) twijfelt over deze visie van het CAP. "Door de handreiking weten we nu hoe de Belastingdienst er tegenaan kijkt, maar klopt het wel dat de dga enkel bij testament − het merendeel van de dga's heeft een testament − kan regelen dat zijn partner bij zijn overlijden de ODV-uitkeringen ontvangt? Ik ben daar nog niet zo zeker van. Nu de wetgeving op dit punt onduidelijk is, vraag ik mij af of een en ander niet kan worden geregeld in de ODV-overeenkomst tussen de dga en zijn bv? Bij een pensioenverplichting wordt ook in de pensioenovereenkomst geregeld aan wie de pensioenuitkeringen toekomen bij overlijden. Datzelfde geldt voor een verzekerde lijfrente. Waarom zou dat dan niet kunnen bij een ODV-verplichting? Weliswaar zegt de staatssecretaris in de parlementaire toelichting dat de partner toewijzen als enige gerechtigde in de ODV-overeenkomst niet mogelijk is, maar klopt dat nu wel?"
Duiding gewenst
Het CAP is er in de handreiking stellig over: als de ODV-termijnen in een overeenkomst met de bv volledig zijn toegewezen aan de partner en de bv start na het overlijden van de dga, in afwijking van de testamentaire gerechtigdheid, met het uitkeren van de ODV uitsluitend aan de partner, dan is niet voldaan aan de vereisten. Het gevolg is een onzuivere ODV-aanspraak met als resultaat loonheffing en revisierente over de waarde in het economisch verkeer van de aanspraak en geen partnervrijstelling voor de erfbelasting. Die stelligheid van het CAP roept de vraag op hoe de praktijk de ‘handreiking ODV-aanspraken en overlijden' moet duiden. Staats antwoordt dat het fijn is dat het CAP de wetgeving voor de praktijk wenst te verduidelijken, maar hier wellicht in doorschiet nu de wettelijke bepaling hierover onduidelijk is. "Het kan niet zo zijn dat de Belastingdienst eigenhandig de wet gaat invullen. Die schone taak is aan de wetgever zelf. Aangezien dit niet helemaal helder is geregeld in de wet, was het beter geweest dat de staatssecretaris van Financiën met een beleidsbesluit duidelijkheid had verschaft. Uiteraard blijft het nog beter om de wet duidelijker te formuleren."
Testamentaire onduidelijkheid
Mocht de visie van het CAP correct zijn, dan is de vervolgvraag of iedere dga met een testament deze moet wijzigen om ervoor te zorgen dat de ODV-uitkeringen in de toekomst zonder zware sancties kunnen toekomen aan zijn partner. "De handreiking laat dit toch wel in het midden," geeft Staats aan. "Er zijn vele testamentaire vormen. Is het dan echt nodig dat iedere dga met ODV de partner-toewijzing nog aanvullend moet regelen in zijn testament (en daarmee dus ook extra kosten moet maken) of hoeft dit enkel bij bepaalde soorten testamenten? Is een gang naar de notaris bijvoorbeeld overbodig voor de dga met een quasi-wettelijke verdelingstestament of toch niet? Is het wellicht al voldoende dat de uitvoering van dit testament er toe leidt dat de ODV bij één of meer erfgenamen terecht komt? Antwoorden op deze vragen zijn van groot belang voor de adviespraktijk. De dga met een ODV zal immers niet blij zijn met een advies om het testament aan te passen, als achteraf blijkt dat dit niet nodig was."
Buitenlandse dga in het ongewis
Ook de buitenlandse dga met zijn in Nederland opgebouwd pensioen in eigen beheer ondervindt problemen. Voor deze dga's is het volstrekt onduidelijk hoe het buitenland aankijkt tegen een eventuele afkoop dan wel omzetting van zijn pensioenaanspraak. Het risico op dubbele belastingheffing is groot. Staats: "Tijdens de parlementaire behandeling van het voorstel tot uitfasering van het pensioen in eigen beheer is dit probleem aangekaart. Toenmalig staatssecretaris Wiebes van Financiën heeft toen toegezegd in overleg te treden met in ieder geval de Belgische autoriteiten. Inmiddels hebben signalen de praktijk bereikt dat dit overleg inderdaad heeft plaatsgevonden. Over de uitkomst is echter tot nu toe niet gecommuniceerd. Tot op de dag van vandaag weet de in België woonachtige dga niet of dat land belasting zal heffen over de omzetting van het pensioen in eigen beheer in een ODV. En voor de dga die wenst af te kopen is het onzeker of België de over deze afkoop toegepaste belastingkorting gaat belasten. De dga's in kwestie kunnen dus geen weloverwogen beslissing nemen tussen afkoop, omzetting of bevriezing van het pensioen in eigen beheer. Spoedige duidelijkheid hierover van de staatssecretaris van Financiën is meer dan gewenst, temeer omdat de belastingkorting bij afkoop dit jaar het hoogst is. Als die duidelijkheid niet op korte termijn kan worden verstrekt, dan is een verlenging van de hoogste vrijstelling bij afkoop voor de in België woonachtige dga op z'n plaats. Alle dga's in deze situatie moeten namelijk nog in 2017 van advies worden voorzien en de tijd hiervoor dringt!"
Bron: Redacteur Marit Muller
Informatiesoort: Nieuws
Rubriek: Pensioenen, Loonbelasting
5