Op vrijdag 4 maart 2016 heeft de Hoge Raad drie arresten gewezen over de Nederlandse dividendbelasting op portfoliodividenden (beleggingsdividenden), afzonderlijk aangespannen door twee Belgische inwoners (X en Miljoen) en het Franse bedrijf Société Générale SA. De arresten zijn het vervolg op het oordeel in deze zaken van het Europese Hof van Justitie (HvJ EU).

Belemmering van kapitaalverkeer

Op 17 september 2015 oordeelde het HvJ EU dat de dividendbelasting een ongerechtvaardigde belemmering vormt van het vrije kapitaalverkeer wanneer de definitieve belastingdruk op dividenden zwaarder is voor niet-ingezeten belastingplichtigen dan voor ingezeten belastingplichtigen. Daarvoor moet een vergelijking worden gemaakt met de te betalen belasting, als de belastingplichtige in Nederland woonachtig of gevestigd zou zijn geweest en zich in een vergelijkbare situatie bevond.

De uitspraak van het HvJ EU is destijds uitgebreid op TaxLive becommentarieerd door Van Sprundel, die nog even kort de factoren ter vergelijking van de totale definitieve belastingdruk tussen niet-inwoners (niet-ingezetene) en inwoners (ingezetene) aanstipt die door het Hof zijn aangegeven: "Volgens het HvJ EU moet bij natuurlijke personen worden gekeken naar álle aandelen in Nederlandse vennootschappen, telt het heffingvrije vermogen mee en wordt een kalenderjaar gezien als referentieperiode. In de vergelijking van de belastingdruk tussen niet-ingezeten vennootschappen en ingezeten vennootschappen moeten alle kosten die rechtstreeks verband houden met de inning van de portfoliodividenden worden meegenomen, exclusief de financieringskosten voor aankoop en behoud van de aandelen."

Miljoenenclaim

Kort na dit voor Financiën tegenvallend arrest van het Europese Hof volgde een reactie van staatssecretaris Wiebes van Financiën en een inschatting dat dit – afhankelijk van de definitieve uitspraak van de Hoge Raad – de Staat incidenteel € 39 mln zou kosten en structureel € 13 mln. Met spanning is dan ook afgewacht op het nu verschenen oordeel van de cassatierechter, dat in lijn is met oordeel van het HvJ EU, maar op punten substantieel afwijkt van de eerdere conclusie van Advocaat-Generaal Wattel (A-G) in de zaken X, Miljoen en Société Générale SA (zie in dit verband de video van TaxVisions over deze conclusie).

Meegekocht dividend

De Hoge Raad oordeelt in de zaak Société Générale SA dat de belastingdruk op de dividenden voor het Franse bedrijf niet hoger is dan voor een ingezeten vennootschap. De aan het bruto dividend toerekenbare kosten die rechtstreeks samenhangen met de inning van de dividenden zijn minder dan 40%. De Hoge Raad gaat niet verder in op het advies van A-G Wattel voor een aanvullend feitenonderzoek over meegekocht dividend en Van Sprundel vindt dit jammer, temeer omdat de visie van de A-G ruimhartiger was dan die van het Hof van Justitie EU. "Alhoewel het HvJ EU niet heeft onderzocht of het dividend als meegekocht dividend moet worden behandeld, betoogt de A-G dat dit wel een rol speelt waarover moet worden nagedacht. Voor inwoners maakt meegekocht dividend namelijk onder het Nederlandse winststelsel geen deel uit van de heffingsgrondslag en is dus niet belast, met als resultaat een volledige teruggave van de eventueel als voorheffing geheven dividendbelasting. Wordt het meegekocht dividend niet meegenomen in de belastingdrukvergelijking, dan is dit in het nadeel van de niet-inwoner. Nu de Hoge Raad hier niet op ingaat lijkt het erop dat de cassatierechter de A-G op dit punt niet volgt."

Heffingvrij vermogen

Ook voor wat betreft het heffingvrije vermogen wijkt de Hoge Raad af van de conclusie van de A-G en dat is in dit geval in het voordeel van niet-inwoners. Van Sprundel legt uit: "De A-G wenste een pro rata toerekening van het heffingvrije vermogen in de verhouding alle Nederlandse aandelen / totaal vermogen. De Hoge Raad gaat hier niet in mee en oordeelt dat het heffingvrije vermogen volledig aan de Nederlandse aandelen mag worden toegerekend. Met die volledige toerekening krijgt een niet-inwoner eerder dividendbelasting terug, zoals ook uit de zaak X blijkt."

Schulden

De grote onbeantwoorde vraag die verder nog voorligt is of schulden moeten worden meegenomen in de belastingdrukvergelijking. Ook hier laat de Hoge Raad zich niet over uit omdat dit zowel in de zaak X als de zaak Miljoen niet speelde. "Een gemiste kans", aldus Van Sprundel. "De Hoge Raad spreekt zich uiteraard uit over de feiten die voorliggen. Desalniettemin was het toch fijn geweest als de Hoge Raad duidelijkheid had gegeven of in de box 3-vergelijking van de totale belastingdruk schulden moeten worden meegenomen. Zo ja, dan komt wederom voor de niet-inwoner de teruggaaf van dividendbelasting sneller in zicht." Van Sprundel is zelf van mening dat de schulden wél meegenomen moeten worden voor het maken van de vergelijking van de totale belastingdruk. "Bij een inwoner houd je voor de berekening van het box 3-vermogen immers ook rekening met de schulden."

Wetgever aan zet

De Belastingdienst kan zich nu gaan opmaken voor veel verzoeken om teruggaaf van dividendbelasting. Met de arresten van de Hoge Raad in de hand kan iedere niet-inwoner nu immers betrekkelijk eenvoudig berekenen wat de totale Nederlandse belastingdruk zou zijn geweest. Wat Van Sprundel betreft is de wetgever nu aan zet. "Werk aan de winkel voor het Ministerie van Financiën om de gevolgen van de arresten verder te duiden. Idealiter zouden openstaande vragen – zoals hoe om te gaan met schulden – in een besluit moeten worden beantwoord. Dit voorkomt onnodige procedures."

Over de arresten van de Hoge Raad is een video verschenen op TaxVision.

Bron: Redacteur Marit Muller